Belediye Vergi ve Harçlarında Uzlaşma

Erdoğdu ÖZ

Yeminli Mali Müşavir

İstanbul,30.11.2014

 

BELEDİYE VERGİ VE HARÇLARINDA UZLAŞMA

I-GİRİŞ

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun1 nci maddesine göre , Vergi Usul Kanunu hükümleri belediyelere ait vergi, resim ve harçlar hakkında da uygulanır.

Diğer taraftan 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 98 nci maddesinde, Belediye Gelirleri Kanunu’nda aksine hükümler bulunmayan hallerde, Belediye Gelirleri Kanunu’na göre alınacak vergi, harç ve katılma payları hakkında  Vergi Usul Kanunu hükümleri uygulanacağı hükmedilmiştir. 

Bir kısım belediyeler, Belediye Gelirleri Kanunu uygulamasında Vergi Usul Kanunu ve Belediye Gelirleri  Kanunu hükümlerini dikkate almadan uygulama yaptıkları görülmekte ve mükelleflerle karşı karşıya gelmektedirler.

Bu uygulamalarda biri de, kendisine vergi/ceza ihbarnamesi tebliğ edilen belediye gelirleri kanunu mükelleflerinin uzlaşma talep dilekçelerinin çeşitli nedenlerle kabul edilmemesidir.

Vergi Usul Kanununun 376 ncı maddesinden sonra gelen Ek1- Ek.13 maddeleri arasındaki (Yürürlükte olan madde sayısı7’dir.) maddelerde yer alan uzlaşma hükümleri  belediye vergi, resim ve harçları için de uygulanmaktadır.

Belediye Gelirleri Kanunu açısından uzlaşma hükümleri incelememizin konusunu oluşturacaktır..

II-UZLAŞMA NEDİR 

Uzlaşma, mükellef ile idare arasında oluşacak vergi ihtilaflarının yargıya taşınmadan kaldırılmasına yönelik bir yasal uygulamadı 

Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre, iki çeşit uzlaşma vardır. Bunlardan birincisi tarhiyat öncesi uzlaşma, ikincisi ise tarhiyat sonrası uzlaşmadır. 

Tarhiyat öncesi Uzlaşma,vergi incelemesine dayanılarak tarh edilecek vergilerle kesilecek cezalarda uygulanabilmektedir(VUK.Ek.Md.11). Belediye Gelirleri uygulamasında vergi incelemesi pek uygulanabilir bir durum olmadığından tarhiyat öncesi uzlaşma üzerinde durulmayacaktır.

Tarhiyat sonrası uzlaşma ise, mükellef tarafından, ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergilerle bunlara ilişkin vergi ziyaı cezalara uygulanır(VUK.Ek Md.1).

Vergi Usul Kanunu’nun Ek.1 nci maddesinin son fıkrasına göre, uzlaşma komisyonlarının teşkili, uzlaşmaya müracaat etmeye yetkili olanların belirlenmesi, uzlaşmanın şekli, uzlaşmaya konu edilebilecek vergi, resim ve harçların belirlenmesi, uzlaşma komisyonlarının yetkileri, uzlaşmanın yapılmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir. İl özel idareleri ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlar için bu yönetmelik İçişleri Bakanlığınca hazırlanır.

Bu hükme göre, Maliye Bakanlığının uyguladığı vergilerde  uzlaşma uygulamaları Maliye Bakanlığı Uzlaşma Yönetmeliklerine göre, İl özel idareleri ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlar için İçişleri Bakanlığının hazırladığı Mahalli İdareler Uzlaşma Yönetmeliğine göre yapılmaktadır.

III-BELEDİYE GELİRLERİ  AÇISINDAN UZLAŞMA

Uzlaşma konusunda belirleyici mevzuat Vergi Usul Kanunudur. Ancak, yukarda belirtildiği gibi belediyelere ait vergi, resim ve harçlar için İçişleri Bakanlığının hazırladığı Mahalli İdareler Uzlaşma Yönetmeliği uygulamaya esastır.

Bu yönetmelik, 01.08.2003 gün ve 25186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Bu yönetmeliğin 5 nci maddesinin İçişleri Bakanlığına verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan ve 29.06.2004 gün ve  25507 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 1 Sıra Nolu İl Özel İdareleri ve Belediyeler Uzlaşma Tebliğinde uzlaşma (tarhiyat sonrası) uygulamaları belirlenmiştir. Uzlaşma konusunda bu Tebliğ’de belirtilmeyen ve tereddüte düşülen diğer hususlar hakkında tebliğin 5 nci maddesi gereğince Vergi Usul Kanununun uzlaşmaya ilişkin hükümleri  uygulanacaktır.

Bu yönetmelik, tebliğ ve Vergi Usul Kanununa göre göre;

1-Uzlaşmanın Kapsamı:

Uzlaşmanın kapsamına belediyelerce ikmalen, re’sen veya idarece tarh (VUK Md.29,30 ve Mük.Md.30) ve tebliğ edilen vergi, resim ve harç asılları ve cezaları girmektedir.

Bu tarhiyatlar, zamanında beyanname verilmediği durumlarda ve diğer şekillerde vergi zamanında tahakkuk ettirilmezse ve eksik tahakkuk ettirilirse belediyeler bu tarh şekillerini uygular. Bu tarh şekillerinde ikmalen, resen ve idarece tarhiyatta vergi/ceza ihbarnamesi uygulanır.

Ancak, bazı belediyeler şekli Vergi Usul Kanunu’nda belli edilen (VUK. Md.34,35) ihbarnameyi düzenlemediği görülmektedir.

Uzlaşma talep edilmesi için, söz konusu ihbarnamelerin tebliğ edilmesi gerekmektedir. İhbarname ile tebliğ edilmeyen vergi ve cezaların uzlaşması olamayacağı gibi kesinleşmediğinden takibi de yapılamaz.

Bu bağlamda belediyelerin uzlaşma kapsamına giren gelirleri şunlardır:

1. 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu uyarınca tahsil edilen bina ve arazi vergileri,

2. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca tahsilatı doğrudan belediyeler tarafından yapılan gelirlerden;

a) Vergiler

1. İlan ve Reklam Vergisi,

2. Haberleşme Vergisi,

3. Eğlence Vergisi,

4. Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi,

5. Yangın Sigortası Vergisi,

6. Çevre Temizlik Vergisi,

b) Harçlar

1. İşgal Harcı,

2. Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcı,

3. Kaynak Suları Harcı,

4. Tellallık Harcı,

5. Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı,

6. Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı,

7. Bina İnşaat Harcı,

8. Çeşitli harçlar:

a) Kayıt ve Suret Harcı,

b) İmar ile ilgili harçlar;

– Parselasyon Harcı,

– İfraz ve Tevhit Harcı,

– İşyeri Açma İzin Harcı,

– Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı,

– Sağlık Belgesi Harcı(Tebliğ 1.Kısım).

2-Uzlaşma Komisyonunun Yetkisi

Belediyelerce ikmalen, re’sen veya idarece tarh ve tebliğ edilen vergi, resim ve harç asıllarına ilişkin olarak özel kanunlarında belirtilen kanuni hadlerin altına düşmemek kaydıyla vergi asılları ile bunlara ilişkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları konusunda uzlaşmaya uzlaşma komisyonları yetkilidir.

Ancak, VUK Md.359 gereğince kesilen kaçakçılık cezaları (3 kat vergi ziyaı cezası) ile 352 nci maddeye göre kesilen usulsüzlük cezaları ise uzlaşma kapsamında değerlendirilmeyecektir.

Ayrıca, kanuni süresi içinde yapılan beyan üzerinden, tarh ve tahakkuk ettirilen vergi, resim ve harçlar ile tahakkuku tahsile bağlı bulunan vergi, resim ve harçlar üzerinde uzlaşma yapılması mümkün değildir(Yönetmelik Md.5,Tebliğ II.Kısım).

3-Uzlaşma Komisyonlarının Yapısı

Uzlaşma komisyonları;

Belediye bütçesine giren vergi, resim ve harçlar için belediye başkanının veya görevlendireceği başkan yardımcısı (büyükşehir belediyesinde genel sekreter, genel sekreter yardımcısı veya daire başkanı) başkanlığında, belediye gelir şube müdürü, gelir şube müdürü olmayan yerlerde belediye hesap işleri müdürü, hesap işleri müdürü olmayan yerlerde muhasebeci ile belediye encümenlerince saymanlık biriminden seçilecek bir memur üyeden müteşekkil üçer üyeden,

kurulur.

Bu komisyonlar üyelerinin tamamının katılmasıyla toplanırlar ve çoğunlukla karar verirler.

Komisyon başkan ve üyelerinin herhangi bir nedenle görevlerinin başında bulunmamaları halinde, vekalet edenler komisyonda görev yaparlar(Yönetmelik Md.6).

4-Uzlaşmaya Başvuru

Uzlaşma talebinin, mükellef veya ceza muhatabı tarafından bizzat veya resmi vekaletnamesini haiz vekili; tüzel kişiler, küçükler, kısıtlılarla vakıflar veya cemaatler gibi tüzel kişiliği olmayan teşekküllerde bunların kanuni temsilcileri tarafından yetkili uzlaşma komisyonuna dilekçe  ile  yapılması gerekir(Yönetmelik Md.7, Tebliğ III.1 nci kısım).

Uzlaşma komisyonuna başvuruda kullanılabilecek bir dilekçe örneği ektedir (Ek.1).

5-Uzlaşmaya Başvuru Süresi

Uzlaşma talebinin, vergi/ceza ihbarnamesinin mükellefe tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 30 gün içinde yapılması şarttır(Yönetmelik Md.9, Tebliğ III.2. kısım).

6-Uzlaşma Talebinin İncelenmesi

Uzlaşma Komisyonu, öncelikle  uzlaşma talebinin uygun şekilde ve süresi içinde yapılıp yapılmadığı, uzlaşmanın komisyon yetkisi içinde bulunup bulunmadığı, yönünden incelenir.

Bu inceleme sonucunda, uzlaşma talebinin süresi içinde ve usulüne uygun şekilde yapılmadığının tespiti halinde, talep reddedilir.

Uzlaşma talebinin süresinde ve usulüne uygun şekilde yapıldığının ve komisyonun yetkisi içinde bulunduğunun anlaşılması halinde, uzlaşma ile ilgili olarak yapılacak görüşmelere bizzat katılması veya resmi vekaletini haiz vekilini bulundurması hususu, görüşmenin tarihi, yapılacağı yer ve saati komisyon sekreteryası tarafından yazı ile en az 15 gün önceden mükellefe bildirilir. Mükellefin istemesi üzerine onbeş günlük süreye bağlı kalınmaksızın daha önceki bir tarih uzlaşma günü olarak belirlenebilir.

Uzlaşma davetiyesi muhatabına Vergi Usul Kanununun tebliğ hükümlerine göre tebliğ edilir. Tebliğ tarihini ve imzayı içeren alındı belgesi uzlaşma dosyasına konulur(Yönetmelik Md.10, Tebliğ III.3.Kısım).

7- Uzlaşma Görüşmesinin Yapılması

Mükellefin veya resmi vekaletini haiz vekilinin uzlaşma davetiyesinde belirtilen yer, tarih ve saatte toplantıya katılması halinde, uzlaşma görüşmelerine başlanır.

Mükellef, uzlaşma görüşmelerinde bağlı olduğu meslek odasından bir temsilci veya 1.6.1989 gün ve 3568 sayılı Kanun’a göre kurulan meslek odasından bir meslek mensubunu da bulundurabilir. Bu kişiler uzlaşma komisyonu toplantısına, uzlaşma ile ilgili tutanaklara imza koymaksızın, sadece görüşlerini açıklamak üzere katılabilirler.

Yapılan görüşme sonucunda uzlaşma sağlandığı takdirde, uzlaşma komisyonu durumu üç nüsha olarak düzenlenen tutanakla tespit eder. Bu tutanağın üç nüshası da komisyon başkan ve üyeleri ile mükellef veya vekili tarafından imzalanır.

Bu tutanağın bir nüshası mükellef veya vekiline derhal verilir. Bir nüshası gerekli işlem yapılmak üzere hesap işleri servisine aynı gün intikal ettirilir. Bir nüshası da uzlaşma komisyonunda oluşan dosyalarda saklanır. Tutanağın alt kısmında bir yere (Bu tutanağın bir nüshasını uzlaşma komisyonunda …./…./….. tarihinde aldım.) ibaresi ve mükellef veya vekilinin adı ve soyadı yazıldıktan sonra imzası karşılığında tebliğ edilerek, tebliğ işlemi gerçekleştirilir.

Uzlaşma sağlanamadığı takdirde (mükellef veya vekilinin uzlaşma komisyonunun davetine icabet etmemesi, komisyona geldiği halde uzlaşma tutanağını imzalamaması veya ihtirazi kayıtla imzalamak istemesi halinde uzlaşma sağlanamamış sayılır.) komisyonca bu husus belirtilmek üzere üç nüsha tutanak düzenlenecektir. Tutanağın bir nüshası mükellefe verilecektir. Mükellefin uzlaşma davetine icabet etmemesi veya tutanağı almaktan imtina etmesi halinde, tutanağın bir örneği tebliğ edilmek üzere mükellefin bildirdiği adresine, iki örneği de hesap işleri servisine gönderilecektir.

Uzlaşmanın sağlanamaması halinde, vergi ve ceza için yeniden uzlaşma talebinde bulunulamayacaktır.

Uzlaşmanın vaki olmaması halinde (komisyon teklifinin mükellefçe kabul edilmediği durumda), komisyon nihai teklifini tutanağa geçirecektir. Mükellef dava açma süresinin son günü akşamına kadar komisyonun nihai teklifini kabul ettiğini bir dilekçe ile hesap işleri servisine bildirdiği takdirde, bu tarih itibariyle uzlaşma vaki olmuş sayılacak ve buna göre işlem tesis edilecektir.

Belirlenen uzlaşma günü bildirildikten sonra komisyonun o gün toplanamayacağının anlaşılması halinde, yeni bir uzlaşma günü belirlenerek mükellefe bildirilecektir.

Uzlaşma müzakeresinin belirlenen günde sonuçlandırılamaması veya daha ayrıntılı bir inceleme ya da araştırma yapılmasını gerektirmesi halinde, uzlaşma görüşmesi ya aynı gün belirlenen ya da sonradan belirlenerek mükellefe bildirilecek bir başka tarihe ertelenebilir. Bu durum, komisyon başkan ve üyeleri tarafından imzalanan bir tutanakla tespit olunacak ve bu tutanak uzlaşma dosyasında saklanacaktır.

Tüzel kişiliği haiz şahıs ortaklarında uzlaşma yapılırken tüm ortakları kapsamına almasına dikkat edilecektir.

Bilindiği gibi, bu tür ortaklıklarda tarhiyat ortaklık faaliyetinden doğmakla birlikte vergiler ortaklar, cezalar tüzel kişilik adına salındığından, ortakların tamamının hem cezada hem de kendi adlarına salınan vergilerde uzlaşma talebinde bulunmaları halinde, bu talepleri kabul edilecektir. Ancak, ortaklardan birinin veya birkaçının yurtdışında bulunması ya da yurt içinde bulunmakla birlikte adreslerinin tespit olunamaması gibi zorunlu hallerde, uzlaşmanın tüm ortakları kapsaması prensibinin dışına çıkarılarak uzlaşma talepleri kabul edilecektir (Yönetmelik Md.10-11,Tebliğ Kısım III den sonraki fıkralar).

8-Uzlaşmanın Kesinliği

Uzlaşma vaki olduğu takdirde komisyonların düzenleyecekleri uzlaşma tutanakları kesin olup, gereği hesap işleri servisince derhal yerine getirilir.

Uzlaşma tutanağının hesap işleri servisine intikali üzerine tarih ve tebliğ edilmiş olan vergi ve ceza, uzlaşılan vergi miktarına göre düzeltilir(Yönetmelik Md.12).

9- Uzlaşma Ve Cezalarda İndirme

Yapılan tarhiyata karşı cezada indirim veya uzlaşma hükümlerinden sadece birisinden yararlanılabilir. Uzlaşma talebinde bulunan mükellef, uzlaşma tutanağını imzalayıncaya kadar uzlaşma talebinden vazgeçtiğini beyan ederek adına salınan cezalar hakkında Kanunun 376 ncı maddesinin uygulanmasını isteyebilir(Yönetmelik Md.13).

10-Uzlaşma Ve Vergi Mahkemesinde Dava Açma

Uzlaşmanın vaki olması halinde mükellef, üzerinde uzlaşılan vergi ve cezaya (bunlardan birisi üzerinde uzlaşılmış olsa dahi her ikisine); adına sadece ceza kesilmiş bulunan, üzerinde uzlaşılan işbu cezaya karşı dava açamaz. 

Uzlaşmanın vaki olmaması halinde   mükellef veya ceza muhatabı; tarhedilen vergiye veya kesilen cezaya, uzlaşmanın vaki olmadığına dair tutanağın kendisine tebliğinden itibaren genel hükümler dairesinde ve yetkili vergi mahkemesi nezdinde dava  açabilir. Bu takdirde, dava açma müddeti bitmiş veya l5 günden az kalmış ise bu müddet tutanağın tebliği tarihinden itibaren l5 gün olarak uzar(VUK.Ek.Md.7).

11- Ödeme Zamanı

Uzlaşma konusu yapılan vergi ve cezalar;

a) Uzlaşma vaki olduğu takdirde buna ilişkin düzenlenen ve tebliğ olunan uzlaşma tutanağı vergi ve cezaların ödeme zamanlarından önce tebliğ edilmişse kanuni ödeme zamanlarında; ödeme zamanları kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmişse ödeme süreleri geçmiş olanlar uzlaşma tutanağının tebliğinden itibaren bir ay içinde;

b) Uzlaşma vaki olmadığı takdirde, vergi mahkemesinde dava açma dolayısıyla 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27. maddesinin 3 numaralı fıkrası  gereğince tahsili durdurulan vergilerden taksit süreleri geçmiş olanlar, vergi mahkemesi kararına göre hesaplanan vergiye ait ihbarnamenin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde, ödenir(Yönetmelik Md.14. VUK Md.112/3).

IV-SONUÇ

Belediyelerce ikmalen, resen ve idarece tarh edilen belediye vergi, resim ve harçlar ile bunlara ait vergi ziyaı cezaları uzlaşma kapsamındadır. Bu tür tarhiyatlar için uzlaşma talep eden mükelleflerin taleplerinin mevzuatlarda belirtildiği şekilde uygulanması yasal zorunluktur.

Belirtilen hükümlere uygun davranılmaması, yargıda tarhiyatın kaldırılmasına neden olabilecektir.

 

 Ek.1-Uzlaşma Dilekçesi Örneği

……..BELEDİYE UZLAŞMA KOMİSYONU BAŞKANLIĞINA

………………

 

UZLAŞMA   TALEBİNDE BULUNANIN
ADI VE   SOYADI
AÇIK   ADRESİ
VERGİ   KİMLİK NUMARASI
T.C.   KİMLİK NUMARASI
EV VEYA İŞ   TELEFONU
CEP   TELEFONU
E-POSTA   ADRESİ
TEBLİĞ   EDİLEN İHBARNAMENİN
DÜZENLEME   VE TANZİM TARİHİ
CİLT VE   SIRA NUMARALARI
İHBARNAME   TEBLİĞ TARİHİ

Yukarıda ihbarnamenin tarih ve numaralarını, aşağıda dönemini, vergi ve ceza nev’ileri ile miktarlarını belirttiğim tarhiyatlar üzerine 213 sayılı VUK.nuna 205 sayılı kanunla EK: 1-6 maddeler gereğince uzlaşmak istiyorum.

Dilekçemin kabulü ile komisyona davet edileceğim gün ve saatin bildirilmesini arz ederim. …/11/2014

 

 

UZLAŞMA TALEP EDİLEN VERGİ VE CEZALARIN MİKTARLARI
VERGİNİN			CEZANIN
DÖNEMİ	NEV’İ	MİKTARI	NEV’İ	MİKTARI