Damga Vergisinde Makbuz Karşılığı Ödeme Uygulaması

Erdoğdu ÖZ

Yeminli Mali Müşavir

www.erdogduozymm.com

                                                                                                  İstanbul,25.02.2012    

 

DAMGA VERGİSİNDE MAKBUZ KARŞILIĞI ÖDEME UYGULAMASI

 

I-GİRİŞ

488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli 1 sayılı tabloda yer alan, yazılıp imzalamak veya imza yerine geçen bir işaret konulmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler Damga Vergisine tabidir. Damga Vergisinin mükellefi kağıtları imza edenlerdir.

Damga Vergisi makbuz karşılığı, istihkaktan kesinti yapılması veya basılı damga konulması şekillerinden biriyle ödenir. Bu ödeme şekillerinin hangi işlemler için ne suretle uygulanacağını tesbite Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Makalemizde, makbuz verilmesi şekliyle ödeme uygulaması incelenecektir.

II-MAKBUZ VERİLMESİ ŞEKLİYLE ÖDEME YAPACAK MÜKELLEFLER

488 Sayılı Damga Vergisi Kanununun 18 nci maddesinde “Bu Kanunda gösterilen haller dışında Damga Vergisi makbuz karşılığında ödenir. “ denilmek suretiyle Damga Vergisinin esas ödeme şekliğinin makbuz karşılığı ödeme olduğu vurgulanmıştır. Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise,”Maliye Bakanlığı makbuz karşılığı ödemeye ilişkin usûl ve esasları belirlemeye yetkilidir.” denilmek suretiyle bu hususun Genel Tebliğlerle açıklanacağı anlaşılmaktadır.

Bu konuda ilk uygulamalar[1]genellikle bankalar, genel bütçeli idareler ve münferit izin verilmiş kurumlar tarafından olmuştur. 16 Seri Nolu Damga Vergisi Genel Tebliği daha önceki uygulamaları kaldırmış ve zorunlu olarak Damga Vergisi mükelleflerini belirlemiştir.

Bu tebliğden sonra yayınlanan Damga Vergisi Genel Tebliğleriyle isteğe bağlı Damga Vergisi mükellefiyetlerini belirlemiştir.

Genel Tebliğlere göre, Damga Vergisi mükellefleri genel olarak sürekli ve süreksiz olmak üzere iki guruba ayrılmaktadır. Sürekli ve süreksiz Damga Vergisi. mükellefleri aşağıda açıklanmıştır.

A-Sürekli Damga Vergisi Mükellefleri

Sürekli Damga Vergisi mükellefleri de iki grupta incelenebilir. Bunlardan birincisi zorunlu olarak Damga Vergisi mükellefiyeti olanlar. İkincisi ise belirlenmiş mükellef guruplarından isteyerek Damga Vergisi mükellefiyeti olanlar.

a-Zorunlu Olarak Sürekli Damga Vergisi Mükellefleri

16 Seri nolu Damga Vergisi Genel Tebliğinde zorunlu olarak Damga Vergisi mükellefleri ana başlıklar ve alt başlıklar halinde sayılmıştır. Ana başlıklar olarak mükellef gurupları aşağıdadır.

1-Katma Bütçeli İdareler,

2-İl Özel İdareleri, Belediyeler,

3-Döner Sermayeli Kuruluşlar,

4-Bankalar,

5-Kamu İktisadi Teşebbüsleri,

6-Devlet ve Kamu İktisadi Teşebbüsleri İştirakleri,

7-Özerk Kuruluşlar ,

8-Diğer Kamu Kurumları,

9-Anonim Şirketler.

b-İsteğe Bağlı Sürekli Damga Vergisi Mükellefleri

İsteğe bağlı zorunlu Damga Vergisi mükellefleri olabilecek mükellef guruplar Damga Vergisi Genel Tebliğleriyle belirlenmiştir[2]. Bunlar;

1. 5422 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa Tabi Diğer Mükellefler

2-Kollektif ve Adi Komandit Şirketler

3-213 Sayılı Vergi Usul Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Bilanço Esasına Göre Defter Tutanlar

4-213 Sayılı Vergi Usul Kanunu Hükümleri Çerçevesinde İşletme Hesabı Esasına Göre Defter Tutanlar

5-Serbest Meslek Erbabı

B-Süreksiz Damga Vergisi Mükellefleri

Süreksiz Damga Vergisi mükellefleri, zorunlu ve isteğe bağlı sürekli mükellef olanların dışındaki mükelleflerdir.

III-SÜREKLİ VE SÜREKSİZ DAMGA VERGİSİ MÜKELLEFLERİNİN DAMGA VERGİSİ UYGULAMASI BEYANI VE ÖDEME ZAMANI

A-Sürekli (Zorunlu ve İsteğe Bağlı) Damga Vergisi Mükellefleri

a-Düzenledikleri kağıtlara ilişkin ödemeleri kaydetmek üzere “Damga Vergisi Defteri” adı altında özel bir defter tutacaklardır.

b-Tutacakları damga vergisi defterlerini notere veya ticaret sicili memurluğuna tasdik ettirmeleri gerekmektedir.

Vergi Usul Kanunu’na göre tasdiki mecburi olan defterlerden herhangi birinin tasdik muamelesinin yaptırılmamış olması birinci derece usulsüzlük fiilleri arasında sayılmış olup, kanuni sürenin sonundan başlayarak 1 ay geçtikten sonra tasdik ettirilen defterlerin hiç tasdik ettirilmemiş kabul edileceği hükme bağlanmıştır.

Buna göre, aynı zamanda re’sen takdiri gerektiren bir usulsüzlük fiili olan defter tasdikinin yaptırılmaması üzerine, mükellef adına iki kat birinci derece usulsüzlük cezası kesilmesi icap etmektedir.

c-Damga vergisini makbuz karşılığı suretiyle ödeyecek olanlar tarafından düzenlenen vergiye tabi kağıtlar üzerine “…. TL damga vergisi tarafımızdan makbuz mukabili ödenecektir. Defter sıra no…” kaşesi vurulması gerekir[3].

d-Sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettiren mükellefler tarafından vergi dairelerine tasdik için getirilen bilançolar, gelir tabloları ve işletme hesabı özetlerinin üzerinde “…. TL damga vergisi tarafımızdan makbuz karşılığı ödenecektir. Defter sıra no ….” kaşesinin bulunması ve kağıdı düzenleyen mükellefin imzaya yetkili elemanları tarafından onaylanması halinde tasdik işlemi yapılacaktır[4].

e-Gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine başvurarak sürekli damga vergisi mükellefiyetini tesis ettirmeleri gerekmektedir.

f-1 ay içinde düzenleyecekleri nispi ve maktu vergiye tabi kağıtların damga vergisini ertesi ayın 23 ncü günü akşamına[5] kadar ilgili vergi dairesine bir beyanname ile bildirilip, tarh ve tahakkuk ettirilen vergiyi 26. günü akşamına kadar makbuz mukabili ödemeleri gerekmektedir.

g-Bankalar, anonim şirketler gibi merkezleri dışında başka il veya ilçelerde faaliyet gösteren şubelerin düzenledikleri kağıtlara ait damga vergileri ise, şubeler tarafından, muhtasar beyannamelerinin verildiği vergi dairelerine sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirerek beyan edilip ödenecektir.

B-Süreksiz Damga Vergisi Mükellefler

Sürekli mükellefiyet tesis ettirmek istemeyen mükelleflerin,

a-Bu mükellefler, Damga Vergisine ilişkin kayıtlarını Vergi Usul Kanununa göre tutmak zorunda oldukları defterlerinde ayrıntılı olarak göstermek şartı ile ayrıca damga vergisi defteri tutmazlar.

b-Düzenlenen kağıtlara ilişkin damga vergilerini kağıdın düzenlendiği tarihi izleyen onbeş gün içinde ilgili vergi dairesine damga vergisi beyannamesi ile bildirerek aynı süre içinde öderler.

c-Sürekli damga vergisi mükellefiyeti bulunmayan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin düzenledikleri kağıtlara ilişkin damga vergisini, gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine,

Gelir veya kurumlar vergisi yönünden mükellefiyeti bulunmayan mükelleflerin süreksiz mükellefiyet çerçevesinde düzenledikleri kağıtlara ilişkin damga vergisini,

-Tek vergi dairesi bulunan il ve ilçelerde mevcut vergi dairelerine,

-Bağımsız vergi dairesi olmayan ilçelerde bağlı vergi dairesine (Malmüdürlüklerine),

-Birden fazla vergi dairesi bulunan il ve ilçelerde bu vergi dairelerinden herhangi birine,

verilir[6].

d-Sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirmeyen mükellefler tarafından vergi dairelerine tasdik için getirilen bilançolar, gelir tabloları ve işletme hesabı özetlerine ait damga vergileri vergi dairesi tarafından makbuz tahsil edildikten sonra tasdik işlemi yapılabilecektir.

Söz konusu makbuzlara “…. tarihli bilanço”, veya “….tarihli gelir tablosu” gibi bir ibare konularak makbuzun hangi kağıda ait olduğunun belirtilmesi gerekmektedir[7].

IV-SONUÇ

Damga Vergisi Kanununda ödemenin usul ve esasları Maliye Bakanlığınca tespit edileceği hüküm altına alınmıştır.Makbuz karşılığı Damga Vergisi ödemesi esasları da Damga Vergisi Genel Tebliğleriyle belirlenmiştir. Bu tebliğlere göre makbuz karşılığı Damga Vergisi ödemesi esasları yukarda incelenmiştir.

---