Gelir Vergisi Geçici Md.67 Menkul Kıymet Vergi Uygulaması
BÜLTEN 2021-64
GELİR VERGİSİ GEÇİCİ MADDE 67 MENKUL KIYMET VERGİ UYGULAMASI
GİRİŞ
Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 75 inci maddesine göre, finansal araçların dönemsel getirileri menkul sermaye iradı sayılmaktadır. Bu gelir unsurunda vergilendirme yöntemi olarak tevkifat usulü belirlenmiştir. Finansal araçların elden çıkarılmasından doğan kazançlar ise, alım-satım kazancı olarak, GVK’nın Mükerrer 80 inci maddesinde değer artış kazancı kapsamında değerlendirilmiştir.
Aynı gelirlerin ticari kazanç ve kurum kazancı faaliyetleri içinde elde edilmesi halinde ise ticari kazanç veya kurum kazancı olarak vergilendirilecektir.
Menkul sermaye iradı ile değer artış kazançları üzerinden yapılması gereken tevkifat, GVK’nın 94 üncü md. ile Geçici md.67 de yer almaktadır. GVK 94.madde, GVK’ya tabi ve tevkifat gerektiren tüm gelir unsurları kapsamına alan genel olan düzenlemeleri kapsar.
Geçici 67 inci madde ise, menkul sermaye iradı ve değer artış kazancı niteliği gösteren, finansal piyasalarda işlem gören araçlardan elde edilen kazanç ve iratlar üzerinden yapılacak tevkifatı öngören özel hükümler getirmiştir. Geçici 67 inci maddenin yürürlüğü 01.01.2006 ile 31.12.2025 tarih aralığını kapsadığından, bu tarihler arasında elde edilen kazanç ve iratlara uygulanacaktır.
Bu tarihten önce elde edilen veya Geçici 67 inci madde kapsamına alınmamış gelirler için GVK 94 üncü madde kapsamında tevkifat yapılmaya devam edilecektir. Diğer yandan GVK’nın “Toplama Yapılmayan Haller” başlığını taşıyan 86 ıncı maddesi kapsamına girmeyen, üzerinden tevkifat yapılmamış veya tevkifat yapılmakla birlikte belirli bir tutarı aşmayan menkul sermaye iradı ile değer artış kazançlarında beyanname verilmesi zorunludur.
Aşağıda finansal araçların vergilendirmesinde özel vergileme rejimi getiren Geçici 67 inci madde GVK’nın ilgili diğer hükümleri ile birlikte ele alınarak değerlendirilecektir.
1- GEÇİCİ 67 İNCİ MADDEYE GÖRE TEVKİFATA TABİ OLAN VE OLMAYAN GELİRLER
1.1-Tevkifata Tabi Olan Gelirler
– Hisse senedi alım-satım kazançları,
– Devlet tahvili ve Hazine bonoları faiz gelirleri ve alım-satım kazançları,
– Özel sektör tahvil ve bonoları faiz gelirleri ve alım-satım kazançları,
– Mevduat faizleri,
– Repo gelirleri,
– Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve katılım bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları,
– Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde edilen gelirler,
– Menkul kıymet ve vadeli işlem ve opsiyon piyasalarında işlem gören diğer menkul kıymetlerin gelirleri,
– Hazine veya diğer kamu tüzel kişiliklerince çıkarılan menkul kıymetlerin faiz gelirleri ve alım-satım kazançları,
– Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler,
– Aracı kuruluş varantlarından elde edilen gelirler,
– Altına dayalı devlet iç borçlanma senetleri ile 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca kurulan varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen altına dayalı kira sertifikalarından elde edilen kazançlar, tevkifata tabi olacaktır.
1.2- Tevkifata Tabi Olmayan Gelirler
– Hisse senedi kar payları,
– Hazine (Eurobond) ve 4749 sayılı Kanuna göre kurulan varlık kiralama şirketleri tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerin alım-satımı, itfası sırasında elde edilen getirileri ve bunların dönemsel getirilerinin tahsili,
– Tam mükellef kurumlara ait olup, Borsa İstanbul’da işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler,
– Sürekli olarak portföyünün en az %51’i Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler,
– Tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen tahvillerden elde edilen faiz gelirleri,
– Tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurt dışında ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler,
tevkifat kapsamında olmayacaktır.
2-TEVKİFAT VE MATRAHI
Tevkifat uygulamasında gelir sahibinin gerçek/tüzel kişi ya da tam/ dar mükellef olmasının veya elde edilen gelirin vergiden istisna olup olmamasının önemi bulunmamaktadır. Vergi mükellefiyeti olmayan ya da vergiden muaf olanların elde ettiği gelirler de tevkifata tabi olacaktır.
2.1- Alım-Satım İşlemlerinde Tevkifat Matrahı
Alım-satım işlemlerinde tevkifat matrahı, alış bedeli ile satış bedeli arasındaki tutar olacaktır. Alış ve satış işlemleri sırasında ödenen komisyonlar ile banka ve sigorta muameleleri vergisi tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınacaktır. Bu giderler dışında başkaca bir giderin tevkifat matrahının tespitinde indirim konusu yapılması söz konusu değildir.
2.2- Aynı Menkul Kıymetten Değişik Tarihlerde Alımlar Yapıldıktan Sonra Elden Çıkarılması Halinde Alış Bedeli
Aynı menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracından değişik tarihlerde alımlar yapıldıktan sonra bunların bir kısmının elden çıkarılması durumunda ilk giren ilk çıkar yöntemi kullanılmak suretiyle tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınacak alış bedeli belirlenecektir. Aynı gün içinde yapılan alım-satım işlemlerinde ağırlıklı ortalama fiyat bilgisi dikkate alınabilecek ancak tevkifat matrahı ilk giren ilk çıkar yöntemine göre belirlenecektir.
Bir menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının alımından önce elden çıkarılması halinde, elden çıkarılma tarihinden sonra yapılan ilk alım işlemi esas alınarak üzerinden tevkifat yapılacak tutar tespit edilecektir.
2.3- Dövize, Altına veya Başka Bir Değere Endeksli Menkul Kıymetlere İlişkin İşlemlerde Tevkifat Matrahı
Dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracına ilişkin işlemlerde, tevkifat matrahının tespitinde alış ve satış bedeli olarak işlem tarihindeki Türk Lirası karşılıkları esas alınacaktır.
2.4- Yabancı Para Cinsinden İhraç Edilen Menkul Kıymetlere İlişkin İşlemlerde Tevkifat Matrahı
Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının yabancı bir para cinsinden ihraç edilmiş olması halinde, tevkifat matrahının tespitinde kur farkı dikkate alınmayacaktır.
Kur olarak işlem anında kullanılan kur, böyle bir kurun bulunmadığı hallerde ise Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınacaktır.
2.5- Alım-Satım İşlemlerinin Bir Kısmının Zararla Sonuçlanması Halinde Tevkifat Matrahı
Alım-satıma konu menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının aynı türden olması kaydıyla, üç aylık dönem içerisinde yapılan işlemlerin bir kısmının zarar bir kısmının kar ile sonuçlanması halinde zararlar karlardan mahsup edilmek suretiyle tevkifat matrahı tespit edilecektir. Üç aylık dönem sonucunun zarar olması halinde bu zarar izleyen üç aylık döneme takvim yılı aşılmamak kaydıyla devredilecektir
2.6- Menkul Kıymet veya Diğer Sermaye Piyasası Aracının İtfası Halinde Tevkifat Matrahı
Bir menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının itfası halinde, tevkifat matrahı alış bedeli ile itfa bedeli arasındaki fark olacaktır.
Alış veya itfa işlemleri sırasında ödenen komisyonlar ile banka ve sigorta muameleleri vergisi tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınacaktır.
2.7- Dönemsel Getirilerde Tevkifat Matrahı
Menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının, herhangi bir menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracına bağlı olmayan dönemsel getirilerinde, tevkifat matrahı dönemsel getiri tutarı olacaktır. Bu işlem sırasında varsa ödenen komisyon ile banka ve sigorta muameleleri vergisi tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınacaktır.
2.8- Ödünç İşlemlerinde Tevkifat Matrahı
Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemine konu olması halinde ödünç verenin ödünç işleminin karşılığı olarak aldığı bedel üzerinden tevkifat yapılacaktır. Bu işlem sırasında varsa ödenen komisyon ve banka ve sigorta muameleleri vergisi tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınacaktır.
3-FİNANSAL ARAÇLARA YATIRIM YAPAN TAM VE DAR MÜKELLEF GERÇEK KİŞİLERİN ELDE ETTİKLERİ GELİRLERİN VERGİLENDİRİLMESİ
3.1- Hisse Senedi Kazançları
3.1.1- Kar Paylarının Vergilendirilmesi
Hisse senedi kar payları Geçici 67 nci madde kapsamı dışında olduğundan tevkifata tabi değildir. Gelir Vergisi Kanunu’nun 22 nci maddesi hükmü uyarınca tam mükellef kurumlardan, elde edilen kar payının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar aynı Kanunun 86 ncı maddesinde belirtilen beyan haddini aşması halinde (2020 yılı için 49.000 TL) mükellef tarafından beyan edilecektir. Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden kar payı ödemesi esnasında yapılan %15 oranındaki tevkifatın tamamı mahsup edilecektir.
3.1.2-Alım-Satım Kazançlarının Vergilendirilmesi
Hisse senetleri alım-satım kazançları Geçici 67 nci madde kapsamında tevkifata tabi olup, tam ve dar mükellef gerçek kişi ve kurumlar tarafından Geçici 67 nci madde kapsamında hisse senetlerine ve hisse senedi endekslerine dayalı olarak yapılan vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri, Borsa İstanbul’da işlem gören aracı kuruluş varantları dahil olmak üzere hisse senetleri (menkul kıymetler yatırım ortaklıkları hisse senetleri hariç) ve hisse senedi yoğun fonların katılma belgelerinden elde edilen kazançlar için uygulanacak tevkifat oranı %0 olarak tespit edilmiştir.
Ayrıca, tam mükellef kurumlara ait olup, Borsa İstanbul’da işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler tevkifata tabi olmayacağı gibi bu gelirler için Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 80 inci maddesi de uygulanmayacağından değer artış kazancı olarak Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi verilmesi de söz konusu değildir
1/1/2006 tarihinden itibaren iktisap edilen hisse senetlerinin alım satım kazançları geçici 67 nci madde hükümleri çerçevesinde tevkifata tabidir.
Gerçek kişilerin tevkifata tabi hisse senedi alım-satım kazançlarına uygulanan tevkifat oranı, tüm tam ve dar mükellef gerçek kişiler için % 0 olarak belirlenmiştir. Söz konusu gelirler için yıllık veya münferit beyanname verilmeyecektir.
1/1/2006 tarihinden önce iktisap edilen hisse senetleri alım-satım kazançları için geçici 67 nci madde kapsamında tevkifat yapılması söz konusu değildir.
3.2. Devlet Tahvili ve Hazine Bonoları Faiz Gelirleri ve Alım-Satım Kazançları
Devlet tahvili ve Hazine bonoları faiz gelirleri ve alım-satım kazançları Geçici 67 nci madde kapsamında tevkifata tabidir.
Ancak, yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerden (Eurobond) elde edilen faiz gelirleri ve alım-satım kazançları ihraç tarihi ne olursa olsun Geçici 67 nci madde kapsamında tevkifat uygulaması dışında olduğundan, Eurobond faiz gelirleri, 2020 yılına ilişkin beyan haddi olan 49.000 TL’nin aşılması halinde mükellef tarafından beyan edilecektir. Alım-satım kazancında ise maliyet bedeli endekslemesi sonucu kalan tutar ne olursa olsun beyan edilecektir.
Dar mükellefiyete tabi olanların ise, Eurobondlardan elde ettikleri gelirler için beyanname vermeleri söz konusu değildir.
– 1/1/2006 Tarihinden İtibaren İhraç Edilenlerin Vergilendirilmesi
1/1/2006 tarihinden itibaren ihraç edilecek olan Devlet tahvili ve Hazine bonolarından elde edilecek olan faiz gelirleri ile bunların alım satım kazançları üzerinden yapılmakta olan %15’lik tevkifat oranı, 1/10/2010 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere tam ve dar mükellef gerçek kişiler için %10 olarak belirlenmiştir.
Hazine ve Maliye Bakanlığınca ihraç edilen altına dayalı devlet iç borçlanma senetleri ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca kurulan varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen altına dayalı kira sertifikalarından elde edilen kazançlar ise %0 oranında tevkifata tabidir.
Nihai olarak tevkifat yoluyla vergilenen bu gelirler için yıllık beyanname verilmeyecektir.
– 1/1/2006 Tarihinden Önce İhraç Edilenlerin Vergilendirilmesi
1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilen Devlet tahvili ve Hazine bonosu faiz gelirleri ile alım-satım kazançları Geçici 67 nci madde kapsamında tevkifata tabi olmayacaktır.
Bu gelirlerin vergilendirilmesi 31/12/2005 tarihinde geçerli olan mevzuat hükümlerine göre yapılacaktır. Dolayısıyla, söz konusu tahvil ve bonoların ihraç tarihi ile Türk Lirası cinsinden ihraç edilip edilmediğine bağlı olarak indirim oranı uygulanacaktır. Alım-satım kazançları için ise maliyet bedeli endekslemesi ve istisna uygulamasından sonra kalan tutar ne olursa olsun beyan edilecektir.
3.3-Özel Sektör Tahvil Gelirleri
Özel sektör tahviline ilişkin faiz gelirleriyle alım-satım kazançları Geçici 67 nci madde kapsamında tevkifata tabidir.
– 1/1/2006 Tarihinden İtibaren İhraç Edilenlerin Vergilendirilmesi
1/1/2006 tarihinden itibaren yurt içinde ihraç edilen özel sektör tahvil/ bono faiz gelirleri ve alım-satım kazançları aynı durumdaki Devlet tahvili/Hazine bonosu gelirleri gibi Geçici 67 nci madde kapsamında nihai olarak tevkifat yoluyla vergilendirilmektedir.
– 1/1/2006 Tarihinden Önce İhraç Edilenlerin Vergilendirilmesi
1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilen özel sektör tahvil/bono faiz gelirleri ve alım-satım kazançları aynı durumdaki Devlet tahvili/Hazine bonosu gelirleri gibi beyan yoluyla vergilendirilmektedir.
Ancak, tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen tahviller ise, Gelir Vergisi Kanunu’nun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratları arasında tanımlanmış olmakla birlikte bahse konu tahviller Geçici 67 nci madde kapsamına giren menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı sayılmadığından, Geçici 67 nci madde kapsamında tevkifata tabi değillerdir.
Bu çerçevede, tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen tahvillerden elde edilen faiz gelirleri üzerinden, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94 üncü maddesine göre tevkifat yapılacaktır.
3.4- Mevduat Faizleri
Geçici 67 nci maddenin (4) numaralı fıkrası kapsamında tevkifata tabi olan mevduat faizleri vadelere göre değişen oranlarda; tevkifata tabi olup, bu gelirler için yıllık beyanname verilmeyecektir.
3.5- Repo Gelirleri
Repo işlemlerinden elde edilen gelirler tevkifata tabi olup, bu gelirler için yıllık beyanname verilmeyecektir. Tevkifat uygulamasında gelir sahibinin gerçek/tüzel kişi ya da tam/ dar mükellef olmasının veya elde edilen gelirin vergiden istisna olup olmamasının önemi bulunmamaktadır.
3.6- Özel Finans Kurumlarından Elde Edilen Gelirler
2020 takvim yılında elde edilen faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları tevkifata tabi olup, bu gelirler için yıllık beyanname verilmeyecektir.
Tevkifat uygulamasında gelir sahibinin gerçek/tüzel kişi ya da tam/ dar mükellef olmasının veya elde edilen gelirin vergiden istisna olup olmamasının önemi bulunmamaktadır.
3.7- Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmelerinden Elde Edilen Gelirler
Geçici 67 nci maddenin (13) numaralı fıkrasına göre, bankaların ve aracı kurumların taraf olduğu veya bunlar aracılığıyla yapılan; belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeye dayalı olarak düzenlenenler de dahil olmak üzere, para veya sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma, satma, değiştirme hak ve/veya yükümlülüğünü veren vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri Geçici 67 nci madde uygulamasında diğer sermaye piyasası aracı addolunacaktır.
Dolayısıyla, bankalar veya aracı kurumlar, bu nitelikte bir işlem yapmaları halinde; vadeli işlem veya opsiyon sözleşmesinin hükmünden yararlanıldığı anda, sözleşmeye baz alınan kıymetin piyasa fiyatına göre oluşan değeri ile işlem fiyatına göre oluşan değeri arasındaki fark üzerinden sözleşmenin sona erdiği tarih itibarıyla tevkifat yapacaklardır.
Söz konusu tevkifat oranları hem dar hem de tam mükellef gerçek kişiler için geçerlidir.
3.8- Menkul Kıymetler Yatırım Fonları İle Menkul Kıymetler Yatırım Ortaklıklarından Elde Edilen Gelirler
Menkul kıymetler yatırım fonlarının ilgili olduğu fona iadesi ve menkul kıymetler yatırım ortaklıkları hisse senetleri alım-satımından elde edilen gelirler üzerinden bankalar ve aracı kurumlarca tevkifat yapılmakta olup, bu gelirler için yıllık beyanname verilmeyecektir.
Hisse senedi yoğun fonların katılma belgelerinin elden çıkarılmasından doğan gelir Geçici 67 nci madde kapsamında hisse senetlerinin tabi olduğu vergileme esaslarına tabi olduğundan, bu gelirler üzerinden %0 oranda tevkifat yapılacak ve mükelleflerce bu gelirler için de beyanname verilmeyecektir.
Sürekli olarak portföyünün en az %51’i Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler ise tevkifat kapsamında değildir. Bir yıllık sürenin hesaplanmasında, katılma belgesinin iktisap tarihinin esas alınması gerekmektedir.
3.9- Geçici 67 nci Madde Kapsamındaki Kazançların Ticari Faaliyet Kapsamında Elde Edilmesi
Geçici 67 nci madde kapsamında tevkifata tabi tutulan gelirlerin ticari faaliyet kapsamında elde edilmesi durumunda bu gelirler ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirileceğinden ticari kazançlarla ilgili olarak verilen beyannameye dahil edilecektir.
Beyan edilen gelir üzerinden hesaplanan gelir vergisinden Geçici 67 nci madde hükmü çerçevesinde tevkif edilen vergiler mahsup edilecektir. Mahsup sonrası kalan bir tutarın bulunması halinde bu tutar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilecektir.
3.10- Dar Mükellef Gerçek Kişilerin Geçici 67 Nci Madde Kapsamında Yapacakları İşlemler
Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler vergi mevzuatımızda dar mükellef olarak kabul edilmekte olup, sadece Türkiye içinde elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilmektedirler.
Dar mükellef kişilerin, Geçici 67 nci madde kapsamında Türkiye’deki finansal araçlara kendileri veya yurt dışındaki portföy yönetim şirketleri vasıtasıyla yatırım yapabilmeleri ve çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları hükümlerinden yararlanabilmeleri için vergi kimlik numarası almaları gerekmektedir.
Geçici 67 nci madde kapsamında Türkiye’deki finansal araçlara şahsi olarak veya yurt dışındaki portföy yönetim şirketleri vasıtasıyla yatırım yapan dar mükellef gerçek kişilerin, çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları hükümlerinden yararlanabilmeleri için ilgili ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenerek imzalanmış mukimlik belgesinin aslının ve tercüme edilmiş örneğinin, banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla veya doğrudan ilgili vergi dairesine (Boğaziçi Vergi Dairesi) ibraz edilmesi gerekmektedir.
4- İHTİYARİ BEYAN NEDİR, NEREYE, NASIL VE NE ZAMAN YAPILACAKTIR?
Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 67 nci maddesi kapsamında tevkifata tabi tutulan ve yıllık veya münferit beyanname ile beyan edilmeyeceği belirtilen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından doğan kazançlar için dar mükellefler de dahil olmak üzere takvim yılı itibarıyla yıllık beyanname verilebilecektir.
Bu gelirlerin beyanı, 269 Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği ekinde yer alan “Gelir Vergisi Kanununun Geçici 67/11 inci Maddesine Göre İhtiyari Beyanda Bulunan Mükellefler İçin” düzenlenen Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesiyle, izleyen yılın Mart ayının başından son günü akşamına kadar yapılacaktır.
Geçici 67 nci madde kapsamında tevkif edilen vergilerin mahsup ve iadesine imkan sağlayan bu beyan ihtiyari bir beyan olup, bu imkandan yararlanılabilmesi için ihtiyari beyanın kanuni süresinde yapılması gerekmektedir. Süresi geçtikten sonra yapılan ihtiyari beyanlara dayanılarak işlem yapılması mümkün değildir.
İhtiyari beyan, tam mükelleflerce ikametgâhlarının bulunduğu yer vergi dairesine, öteden beri mükellef olanlar için ise bağlı oldukları vergi dairesine yapılacaktır.
Dar mükellefler ise ihtiyari beyanlarını İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Boğaziçi Vergi Dairesi Müdürlüğü’ne yapacaklardır. Söz konusu beyan sadece menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının alım-satımına ilişkin olarak yapılacak olup, faiz ve itfa gelirlerinin beyanı söz konusu değildir. Alım-satım işlemlerine ilişkin olarak beyan edilecek kazançlara uygulanacak oran, 2017/10840 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince, hisse senetlerine ve hisse senedi endekslerine dayalı olarak yapılan vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri, Borsa İstanbul’da işlem gören aracı kuruluş varantları dahil olmak üzere hisse senetleri (menkul kıymetler yatırım ortaklıkları hisse senetleri hariç) ve hisse senedi yoğun fonların katılma belgelerinden elde edilen kazançlar ile Hazine ve Maliye Bakanlığınca ihraç edilen altına dayalı devlet iç borçlanma senetleri ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca kurulan varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen altına dayalı kira sertifikalarından elde edilen kazançlar için %0, diğer kazançlar için %10 olarak tespit edilmiştir.
Beyan edilen gelir üzerinden hesaplanan vergiden yıl içinde tevkif edilen vergiler mahsup edilecektir. Mahsup ve mahsup sonrası kalan tutarın iade işlemleri 252 Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğindeki açıklamalara göre yapılacaktır.
Mahsup ve iadenin yapılabilmesi için tevkif yoluyla kesilen vergilerin beyannameye dahil edilen kazançlara ilişkin olması şarttır.
Alım satım işlemlerine ilişkin olarak yapılacak ihtiyari beyanda, aynı türden menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarına ilişkin olması şartıyla yıl içinde oluşan zararların tamamı mahsup edilebilecektir.
Aynı tür menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının değerlendirilmesinde aşağıdaki sınıflandırma esas alınacaktır.
I) Sabit getirili menkul kıymetler
II) Değişken getirili menkul kıymetler
III) Diğer menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları
IV) Yatırım fonları katılma belgeleri ve yatırım ortaklıkları hisse senetleri
Menkul kıymetlerle yapılan vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinde sınıflandırma, işlemle ilişkilendirilen menkul kıymetin dahil olduğu gruba göre yapılacaktır. Menkul kıymete bağlı olmaksızın yapılan işlemler ise III. gruptaki diğer menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları kapsamında değerlendirilecektir. Ayrıca, hisse senedine veya hisse senedi endekslerine dayalı olarak yapılan vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senedi ve hisse senedi endekslerine dayalı olarak ihraç edilen aracı kuruluş varantları ile hisse senedi yoğun fonların katılma belgelerinin de hisse senetleri ile aynı sınıfta değerlendirilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, hisse senedi ve hisse senedi endeksleri dışında bir dayanak varlığa bağlı varantlar söz konusu gruplandırmada III. sınıf kapsamında değerlendirilecektir.
Not: GİB, 2020 yılı “Geçici 67 nci Madde Uygulaması İle İlgili Olarak Gerçek Kişilere Yönelik Vergi Rehberi” isimli rehberinden yararlanılmıştır.
Erdoğdu Öz
Yeminli Mali Müşavir
28.02.2021