Bülten 2012-19 2011 Yılında Birden Fazla İşverenden Ücret Geliri Elde Edenlerin Gelir Vergisi Beyanı

Erdoğdu ÖZ

Yeminli Mali Müşavir

                                                                            İstanbul,04.03.2012

 

BÜLTEN (E.Ö.2012-19)

2011 YILINDA BİRDEN FAZLA İŞVERENDEN ÜCRET GELİRİ ELDE EDENLERİN GELİR VERGİSİ BEYANI

Birden fazla işverenden ücret alan kişilerin hangi hallerde beyanname verecekleri ve beyanname verilmesi durumunda beyan edilecek gelirin tespiti ve vergisine ilişkin açıklamalara aşağıda yer verilmiştir.

Ücretin Yıllık Beyanname ile Beyan Edilmesi

Gelir Vergisi Kanunu’’nun toplama yapılmayan haller ile ilgili 86. maddesinin ücretlere ilişkin hükmü aşağıdaki gibidir. Bu maddeden ücretlerin hangi hallerde beyan edilmeyeceği belirtilmiştir.

“Toplama yapılmayan haller:

Madde 86- Aşağıda belirtilen gelirler için yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dahil edilmez.

1. Tam mükellefiyette;

a) …..

b) Tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler (birden fazla işverenden ücret almakla beraber ücret dışındaki gelirleri için beyanname vermek zorunda olmayan ve birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103. maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan mükelleflerin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri dahil),

c) Vergiye tâbi gelir toplamının [(a) ve (b) bentlerinde belirtilenler hariç] 103. maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmaması koşuluyla, Türkiye’de tevkifata tâbi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları,

Bu hükme göre, tam mükellef gerçek kişiler tevkif yoluyla vergilendirilmiş, tek işverenden alınan ücretleri için yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeyeceklerdir. Birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi durumunda, birden sonraki işverenden alınan ücretlerin toplamının gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2011 yılı gelirleri için 23.000 lira) aşması halinde birinci işverenden alınan da dahil olmak üzere ücret gelirlerinin tamamı beyan edilecektir.

Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı serbestçe belirlenebilecektir.

Birden Fazla İşverenden Alınan Ücretlerin Beyanı Ve Verginin Hesabı

Birden fazla işverenden ücret alan ve birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı Gelir Vergisi Kanununda yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı 23.000 TL’yi (2011 yılı için) aşmayan mükelleflerin, tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücretleri yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir.

Ancak, birden sonraki işverenden alınan ücretlerin toplamı 23.000 TL’yi aşması durumunda, ücretlerin tamamı (ilk işverenden alınan ücrette dâhil olmak üzere) yıllık beyannameye dâhil edilecektir.

Beyannamede brüt ücretlerin toplamı üzerinden hesaplanan vergiden, yıl içinde işverenlerce kesilen vergiler mahsup edilecek ve çıkan fark vergi olarak ödenecektir.

Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenecektir[1]. Buna göre, mükelleflere en yüksek ücreti birinci işverenden elde edilmiş ücret olarak kabul edebileceklerdir.

Birden Fazla İşveren Konusunda Özellikli Durumlar

Burada dikkat edilmesi gereken husus, yıl içerisinde ücret alınan işveren sayısıdır. Birden fazla işverenden ücret almış olmak ibaresi, aynı zaman sürecinde birden fazla işverenden ücret almayı kapsadığı gibi, yıl içerisinde iş değişikliği dolayısıyla birden fazla işverenden ücret almayı da kapsamaktadır. Örneğin nisan sonunda bir işyerinden ayrılan, temmuzda yeni iş bularak orada işe başlayan bir ücretli de yıl içerisinde birden fazla işverenden ücret aldığından, yukarıdaki kurallara tabi olacaktır.

Birden fazla işverenden ücret geliri elde etme durumuna, özellikle grup şirketlerde veya holding yapılanmalarında karşımıza çıkan iştirak ilişkilerinde, bir şirkette görev yapan bir kişinin, iştirak konumundaki şirketlerde de asıl şirketi temsilen yönetim kurulu üyeliklerini üstlenmesi ve bu ek görevleri karşılığında ücret veya huzur hakkı gibi gelir elde etmesi durumunda karşımıza çıkmaktadır.

Bir şirketin bir başka şirketle birleşmesi veya bir başka şirket tarafından devralındığı hallerde ise ücretlilere vergi oranı birleşme veya devir öncesi ödenen ücretler de nazara alınarak uygulanacağından ve ayrıca tüzelkişi işverenin tüzelkişiliği birleşilen veya devralan şirketin tüzelkişiliği içerisinde varlığını sürdüreceğinden, birden fazla işveren olgusu oluşmayacaktır[2].

İki ayrı kurumda bilirkişilik yapan iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmiş sayılır[3].

Adliye Bakanlığına bağlı mahkemelerde bilirkişilik yapanların elde etiği bilirkişilik ücreti tek bir işverenden mi yoksa adliye veznelerinin her biri ayrı bir iş veren mi olduğu konusunda tereddütler bulunmaktadır. Bu konuda elde ettiğimiz son görüş aşağıdaki gibidir[4]. Bu görüş ile tartışmalara son verildiği anlaşılmaktadır.Ancak,bu konunun bir genel tebliğ haline getirilmesi uygulamadaki tereddütleri giderecektir.

“Farklı Hukuk Mahkemeleri tarafından görevlendirilen bilirkişilere ödenen ücretlerin, tek vezneden tahakkuk ettirilip ödenmesi halinde tek işverenden elde edilen ücret olarak değerlendirilmesi, ayrı veznelerce tahakkuk ettirilip ödenmesi durumunda ise ayrı tahakkuk yapan her bir veznenin ayrı bir işveren olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, bilirkişi ücretlerinin doğrudan davacılardan tahsil edilmesi durumunda ise her bir ödeme, ödemeyi yapan birimler itibariyle ayrı işverenlerden yapılan ücret ödemesi olarak değerlendirilecektir.”

Birden fazla işverenden ücret alanların gelir vergisi beyannamesinde beyan edeceği ücretlere ilişkin örnekler aşağıdadır.

ÖRNEK 1: (A), 2011 yılında üç ayrı işverenden ücret geliri elde edilmiş ve ücretlerin tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiştir[5].

(A), 2011 yılında üç ayrı işverenden ücret geliri elde edilmiş ve ücretlerin tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiştir. Birinci işverenden alınan ücret	50.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret	12.000 TL
Üçüncü işverenden alınan ücret	10.000 TL
Beyan edilecek gelir tutarı	Yok

 

Örnekte yer alan ve birinci işverenden alınan ücret toplama dâhil edilmeyecek olup, ikinci ve üçüncü işverenden alınan (12.000 TL + 10.000 TL=) 22.000 TL ücretler toplamı 23.000 TL’lik beyan sınırını aşmadığından ücret gelirlerinin tamamı beyan edilmeyecektir.

ÖRNEK 2: (A), 2011 yılında üç ayrı işverenden ücret geliri elde edilmiş ve ücretlerin tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiştir.

 

(A), 2011 yılında üç ayrı işverenden ücret geliri elde edilmiş ve ücretlerin tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiştir. Birinci işverenden alınan ücret	20.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret	15.000 TL
Üçüncü işverenden alınan ücret	10.000 TL
Beyan edilecek gelir tutarı	45.000 TL

Örnekte yer alan ve birinci işverenden alınan ücret toplama dâhil edilmeyecek olup, ikinci ve üçüncü işverenden alınan (15.000 TL + 10.000 TL=) 25.000 TL ücretler toplamı 23.000 TL’lik beyan sınırını aştığından ücret gelirlerinin tamamı beyan edilecektir.

Birden Fazla İşverenden Elde Edilen Ücret Gelirleri Diğer Gelir Unsurlarının Birlikte Elde Edilmesi Durumunda Vergi Matrahı

Birden fazla işverenden elde edilen ücret gelirleri diğer gelir unsurlarının birlikte elde Edilmesi Durumunda Vergi Matrahının tespitine ilişkin örnekler aşağıdadır.

ÖRNEK 1: Serbest meslek erbabı  (C) serbest meslek kazancının yanında tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiş iki işverenden ücret geliri elde etmiştir.

Serbest meslek kazancı	20.000 TL
Birinci işverenden alınan ücret	30.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret	10.000 TL
Beyan edilecek gelir tutarı	20.000 TL

Mükellef elde etmiş olduğu serbest meslek kazancı nedeniyle  beyanname verecektir. Birinci işverenden alınan hariç, ikinci işverenden alınan ücret geliri ise 23.000 TL’lik beyan sınırını aşmadığından ücret gelirlerini beyannameye dâhil edilmeyecektir.

ÖRNEK 2: (D)’nin tamamı üzerinden tevkifat yapılmış olan 2011 yılı gelirleri aşağıdaki gibidir.

Birinci işverenden alınan ücret	30.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret	20.000 TL
İşyeri kira geliri (Brüt)	40.000 TL
Beyan edilecek gelir tutarı	40.000 TL

Mükellefin birden sonraki işverenden aldığı ücret geliri olan 20.000 TL, 23.000 TL’lik beyan sınırını aşmadığından, ücret gelirleri beyan edilmeyecektir.

Tevkifata tabi işyeri kira geliri ise 2011 yılı için geçerli olan 23.000 TL’lik beyanname verme sınırını aştığından mükellef sadece bu gelirini beyan edecektir.

ÖRNEK 3: Serbest meslek erbabı (E) 2011 yılında serbest meslek kazancı yanında tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş iki işverenden ücret geliri ile işyeri kira geliri bulunmaktadır.

Serbest meslek kazancı	10.000 TL
Birinci işverenden alınan ücret	25.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret	20.000 TL
İşyeri kira geliri (Brüt)	15.000 TL
Beyan edilecek gelir tutarı	25.000 TL

 

 

 

 

 

 

 

Serbest meslek kazancı nedeniyle beyanname verilecektir. Birinci işverenden alınan hariç, ikinci işverenden alınan ücret geliri ise 23.000 TL’lik beyan sınırını aşmadığından ücret gelirleri beyannameye dâhil edilmeyecektir.

Serbest meslek kazancı ve işyeri kira geliri tutarının toplamı 23.000 TL’lik beyan sınırını aştığından, işyeri kira geliri beyannameye dâhil edilecektir.

ÖRNEK 4: (F), üç ayrı şirkette yönetim kurulu üyesi olup, 2011 yılında elde ettiği ücret gelirlerinin tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiştir. Ödevli ayrıca 15.000 TL konut kira geliri elde etmiştir.

Birinci işverenden alınan ücret	30.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret	10.000 TL
Üçüncü işverenden alınan ücret	20.000 TL
Konut kira geliri	15.000 TL
Beyan edilecek gelir tutarı	75.000 TL

Ödevli, birden fazla işverenden aldığı ücret gelirinin yanı sıra mesken geliri elde etmiştir. Beyanname verilip verilmeyeceği öncelikle ücret gelirleri dikkate alınarak değerlendirilecektir.

Ücret gelirleri ile ilgili olarak birinci işverenden alınan ücret hariç, ikinci ve üçüncü işverenden alınan ücretlerin toplamı (10.000 TL+20.000 TL) 30.000 TL, 23.000 TL’lik beyan sınırını aştığı için birinci işverenden alınan ücret de dâhil olmak üzere ücret gelirlerinin tamamı olan 60.000 TL beyan edilecektir.

Konut kira geliri ise 2011 yılı için belirlenen 2.800 TL’lik istisna tutarını aştığından tamamı beyannameye dâhil edilecektir.

ÖRNEK 5:  (G)’nin 2011 yılı gelirleri aşağıdaki gibi olup, ücret gelirleri ile işyeri kira gelirleri tevkif yoluyla vergilendirilmiştir.

Birinci işverenden alınan ücret	25.000 TL
İkinci işverenden alınan ücret	15.000 TL
Konut kira geliri	20.000 TL
İşyeri kira geliri (Brüt)	10.000 TL
Beyan edilecek gelir tutarı	32.000 TL

Birinci işveren hariç, ikinci işverenden alınan ücret tutarı 23.000 TL’lik beyan sınırını aşmadığından ücret gelirleri beyan edilmeyecektir.

Mesken kira geliri 2011 yılı için belirlenen 2.800 TL’lik istisna tutarını aştığından tamamı beyan edilecektir.

Konut kira gelirinin istisna tutarını aşan kısmı ile işyeri kira geliri toplamı 23.000 TL’lik beyan sınırını aştığı için, tevkifata tabi tutulmuş olan işyeri kira geliri de konut kira geliri ile birlikte beyan edilecektir.

Beyannamede brüt ücretlerin toplamı üzerinden hesaplanan vergiden, yıl içinde işverenlerce kesilen vergiler mahsup edilecek ve çıkan fark vergi olarak ödenecektir.

Birden Fazla İşverenden Elde Edilen Ücret Gelirleri Diğer Gelir Unsurlarının Birlikte Elde Edilmesi Durumunda Vergi Matrahı ve Gelir Vergisinin Hesabı

Diğer taraftan, 2011 takvim yılında elde edilen ücret ve diğer gelirlerin vergilendirilmesinde uygulanacak tarife 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde belirlenmiştir.

Ücret Gelirleri		Ücret Dışı Gelirler
9.400 TL’ye kadar	% 15	9.400 TL’ye kadar	% 15
23.000 TL’nin 9.400 TL’si için 1.410 TL, fazlası	% 20	23.000 TL’nin 9.400 TL’si için 1.410 TL, fazlası	% 20
80.000 TL’nin 23.000 TL’si için 4.130 TL, fazlası	% 27	53.000 TL’nin 23.000 TL’si için 4.130 TL, fazlası	% 27
80.000 TL’dan fazlasının 80.000 TL’sı için 19.520 TL, fazlası	% 35	53.000 TL’den fazlasının 53.000 TL’si için 12.230 TL, fazlası	% 35

 Ücret geliri ile diğer gelir unsurlarının birlikte beyan edilmesi ve beyannamedeki toplam gelirin 53.000 TL’yi aşması nedeniyle, gelir vergisinin hesaplanması 75 Sıra No.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde yapılan açıklamalara göre yapılacaktır.

Buna göre, 2011 takvim yılına ilişkin olup, yıllık gelir vergisi beyannamesinde 53.000 TL’yiaşacak şekilde ücretle birlikte diğer gelirlerin de beyan edilmesi durumunda, 53.000 TL’yiaşan tutarın ücret gelirine isabet eden kısmına daha düşük vergi oranının uygulanmasıgerekmekte olup, ücret geliri nedeniyle eksik hesaplanması gereken vergi tutarı aşağıda gösterilen şekilde hesaplanabilecektir.

– Beyannameye dahil edilen tüm gelirlerin toplamından oluşan Vergiye Tabi Gelir (Matrah)üzerinden, tarifenin ücret dışındaki gelirler için geçerli olan vergi oranları esas alınarakgelir vergisi hesaplanacak,

 – Beyannameye dahil edilen ücret gelirinin, beyan edilen toplam gelir içindeki oranı bulunarak, bu oranın toplam Vergiye Tabi Gelirin (Matrah) 53.000 TL’yi aşan kısmınauygulanması sonucunda ulaşılacak tutara %8 oranının uygulanması suretiyle, beyan edilen ücret geliri dolayısıyla toplam vergiden indirilecek gelir vergisi tutarı hesaplanacak, (Beyan Edilen Ucret Dolayısıyla Toplam Vergiden İndirilecek Gelir Vergisi = ((Beyan Edilen Toplam Matrah – 53.000) x Ucretin Beyan Edilen Toplam Gelir İçindeki Oranı x (% 8) )

 – Ücret geliri dolayısıyla eksik hesaplanması gereken vergi tutarının, beyannamedeki tümgelirlerin toplamından oluşan matrah üzerinden hesaplanan vergi tutarından düşülmesi suretiyle, beyannamede gösterilecek “hesaplanan gelir vergisi” tutarı bulunmuş olacaktır.

ÖRNEK:(A)’nın 2011 yılına ilişkin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesindeki gelirleri aşağıdaki gibidir[6].

Beyan Edilen Serbest Meslek Kazancı	40.000 TL
Beyan Edilen Ücret Geliri (1.İşverenden Alınan, Tevkifata Tabi Tutulmuş)	26.800 TL
Beyan Edilen Ücret Geliri (2.İşverenden Alınan, Tevkifata Tabi Tutulmuş)	25.000 TL
Vergiye Tabi Gelir ( Matrah) (40.000 TL + 26.800 + 25.000=)	91.800 TL

 Serbest meslek kazancı nedeniyle her halükarda beyanname verilecektir. Birinci işveren hariç, ikinci işverenden alınan ücret tutarı 23.000 TL’lik beyan sınırını aştığından birinci işverenden alınan ücret geliri dahil ücret gelirinin tamamı da beyan edilecektir.

Mükellef yıl içinde (5.156 TL + 4.670 TL=) 9.826 TL kesinti yoluyla vergi ödemiştir.

Diğer taraftan, 2011 takvim yılında elde edilen ücret ve diğer gelirlerin vergilendirilmesinde uygulanacak tarife 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde belirlenmiş olup, ücret geliri ile diğer gelir unsurlarının birlikte beyan edilmesi ve beyannamedeki toplam gelirin 53.000 TL’yi aşması nedeniyle, gelir vergisinin hesaplanması 75 Sıra No.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde yapılan açıklamalara göre yapılacaktır.

Buna göre, gelir vergisi tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

Beyan Edilen Vergiye Tabi Gelir (Matrah) Üzerinden Hesaplanan Vergi [(91.800- 53.000) X % 35 + 12.230=]	25.810 TL
Beyan Edilen Ücret Gelirinin Beyan Edilen Toplam Gelir İçindeki Oran [(51.800) / 91.800=]	% 56
53.000 TL’yi Aşan Vergiye Tabi Gelirin (Matrah), Beyan Edilen Ücret Gelirine Tekabül Eden Kısmı [(91.800 – 53.000) X % 56=]	21.728 TL
Beyan Edilen Ücret Geliri Dolayısıyla Eksik Hesaplanacak Gelir Vergisi (21.728 X % 8=)	1.738 TL
Hesaplanan Gelir Vergisi (25.810 – 1.738 =)	24.072TL
Mahsup Edilecek Gelir Vergisi Toplamı (5.156 + 4.670 =)	9.826 TL
Ödenecek Gelir Vergisi (24.072– 9.826 =)	14.246TL