Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile Bildirilen Gelirden Beyanname Üzerinde İndirilebilecek Giderler

Erdoğdu ÖZ

Yeminli Mali Müşavir

                                              İstanbul, 28.02.2012

 

YILLIK GELİR VERGİSİ BEYANNAMESİ  İLE BİLDİRİLEN GELİRDEN BEYANNAME ÜZERİNDE İNDİRİLEBİLECEK GİDERLER

 

I-GİRİŞ 

Yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlere ilişkin indirimler Gelir Vergisi Kanunu’nun 89 ncu maddesi  ile diğer kanunlarda belirtilmiştir. Gelir Vergisi matrahının tespitinde gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıda belirtilen indirimlerin yapılabilmesi için yıllık beyanname ile bildirilecek bir gelirin bulunması ve yapılacak indirimlerin ilgili mevzuatta belirtilen şartları taşıması gerekmektedir.

Bu giderler incelememizin konusunu teşkil edecektir.

II-YILLIK GELİR VERGİSİ BEYANNAMESİNDEKİ GELİRDEN İNDİRİLEBİLECEK GİDERLER

1-Şahıs Sigorta Primleri ve Bireysel Emeklilik Katkı Payları

Yıllık beyanname veren mükellefler, vergi matrahlarının tespitinde şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait bireysel emeklilik sistemine ödedikleri katkı payının beyan edilen gelirin % 10’una kadar olan kısmını gelir vergisi matrahlarının tespitinde indirim konusu yapabileceklerdir.

Bireysel emeklilik dışında kalan şahıs sigortaları için ödenen primlerin ise beyan edilen gelirin %5’ine kadar olan kısmı matrahın tespitinde indirim konusu yapılacaktır.

İndirim konusu yapılacak tutarın hesaplamasında beyan edilen gelir olarak, yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiş yıl zararları toplamından önceki tutar esas alınacaktır.

Bireysel emeklilik sistemi ile diğer şahıs sigortaları için ödenen katkı payı ve primlerin birlikte olması halinde matrahtan indirim konusu yapılabilecek tutar beyan edilen gelirin % 10’u ile sınırlı olacaktır. Bu durumda şahıs sigorta primleri için %5 oranındaki sınır ayrıca aranacaktır.

Örnek 1- Mükellefçe beyan edilen gelir 10.000 TL., Bireysel Emeklilik Sistemine ödenen katkı payı 800 TL., diğer şahıs Sigorta Şirketine yapılan Prim ödemesi 300 TL ise toplamda en fazla beyan edilen gelirin % 10 ‘u olan 1.000 TL. indirim yapılacaktır.

Örnek 2-Bu örnekte diğer şahıs Sigorta Şirketine yapılan Prim ödemesi 700 TL, Bireysel Emeklilik Sistemine ödenen katkı payı 300 TL. olsaydı, bu durumda ise Bireysel Emeklilik Sistemine ödenen katkı payı tutarının tamamı ile Şahıs Sigorta Şirketine yapılan Prim ödemesinin indirim konusu yapılabilecek kısmı beyan edilen kazancın % 5’ini aşamayacağı için 500 TL’lik kısmı olmak üzere toplam 800 TL indirim konusu yapılabilecekti.

Kanunda sayılan kişilerin tamamı için ödenen ve indirim konusu yapılacak prim ya da katkı payı tutarı, asgari ücretin brüt yıllık tutarını aşamaz (2011 yılı gelirlerine ilişkin olarak kullanılacak olan asgari ücretin yıllık brüt tutarı 9.801 TL’dir).

Bu indirimin yapılabilmesi için ayrıca;

a-Sigortanın veya emeklilik sözleşmesinin Türkiye’de kâin ve merkezi Türkiye’de bulunan bir sigorta veya emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması,

b-Prim ve katkı tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması ve

c-Ücret geliri elde edenlerin ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında ayrıca indirilmemiş bulunması,

şartları aranmaktadır.

Yıllık beyannamede indirim konusu yapılacak prim veya katkı payının, beyannamenin ilgili olduğu yıl ile ilişkili olması ve bu yılın sonuna kadar ödenmesi gerekmektedir. Geçmiş dönemlere ilişkin olarak yapılan prim ve katkı payı ödemelerinin düzeltme yoluyla ödemenin ilgili olduğu dönemin matrahının tespitinde indirim konusu yapılması da mümkün değildir.

Eşlerin veya çocukların ayrı beyanname vermeleri halinde, bunlara ait prim ve katkı payları kendi gelirlerinden indirilir.

Ayrıca kanunda sayılan kişilerin tamamı için ödenecek prim ya da katkı payı tutarı toplamı asgari ücretin yıllık tutarını da aşmamalıdır. ( 2012 YILI İÇİN 9.801 TL )

2- ÖZEL EĞİTİM VE SAĞLIKGİDERLERİ

Mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına için yaptığı eğitim ve sağlık harcamaları aşağıdaki şartlarla beyannamede indirim konusu yapılabilir.

1.Beyan edilen gelirin % 10’unu aşmaması,

2.Türkiye’de yapılması ve

3.Gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi.

İndirim konusu yapılacak tutarın hesaplanmasında beyan edilen gelir olarak,yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiş yıl zararları toplamından önceki tutar esas alınır.

Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmayan (döner sermayeli hastaneler, vakıf üniversiteleri gibi) gerçek veya tüzel kişilerden alınan belgelerde belirtilen sağlık ve eğitim harcamaları matrahtan indirilemez. Ayrıca, eğitim ve sağlık hizmetinin Türkiye’de yapılması da gereklidir.

İktisadi işletmesi nedeniyle vakıf ve dernek kurumlar vergisi mükellefi olduğunda, iktisadi işletmesi olan vakıf veya derneğin iktisadi işletme kapsamındaki hizmet için faturası da sağlık ve eğitim gideri olarak matrahtan indirilebilir

3-ÖZÜRLÜ  İNDİRİMİ

Bu indirimden  özürlü hizmet erbabının yanı sıra, bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunması halinde bu kişilerde ayrıca yararlanılabileceklerdir.

Ayrıca, özürlü serbest meslek erbabının yanı sıra, serbest meslek erbabının bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunması halinde de bu kişiler ayrıca yararlanabileceklerdir.

Bu mükelleflerin gelirlerinden yapılacak indirim, GVK.nun 31 inci maddesindeki esaslara göre belirlenen tutardır. GVK.nun 31 inci maddesinde, çalışma gücünün %80 ini yitirmiş olanlar birinci derecede, %60 ını yitirmiş olanlar ikinci derecede, %40 ını yitirmiş olanlar da üçüncü derecede sakat kabul edilmişlerdir.

2011 yılı gelirlerinden indiılecek   tutarları:

– Birinci derece sakatlar için  700 TL

– İkinci derece sakatlar için    350 TL

– Üçüncü derece sakatlar için 170 TL

4-BAĞIŞ VE YARDIMLAR

Mükellefler yapmış oldukları bağış ve yardımları aşağıdaki şartlar dahilinde indirim konusu yapabilirler.

a. Bağış ve yardım, kanunda belirtilen kuruluşlara yapılmış olmalıdır.

(Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, İl özel idareleri ve belediyeler, Köyler, Kamu yararına çalışan dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar.)

b. Bağış ve yardım, makbuz karşılığında yapılmış olmalıdır.

c. Bağış ve yardım, karşılıksız olarak yapılmış olmalıdır.

d. Bağış ve yardım, nakden veya aynen yapılabilir.

e. Genel olarak bağış ve yardımın matrahtan indirimi, o yıla ait kurum kazancının yüzde besi ile sınırlandırılmıştır. (Kalkınmada Öncelikli yörelerde faaliyette bulunan mükellefler için % 10 )

Yapılan bağış ve yardımların bağışın yapıldığı yıla ilişkin olarak beyan edilecek gelirden indirilmesi gerekir.

Zarar beyan eden gelir vergisi mükelleflerinin bağış ve yardımları indirim konusu yapmaları mümkün bulunmamaktadır.

Yapılan bağış ve yardım tutarının dönem içinde gider yazılması mümkün değildir.

-Bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın varsa mukayyet değeri, yoksa Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre Takdir Komisyonunca tespit edilecek değeri esas alınır.

Sınırsız İndirilebilecek Bağışlar

Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanmış olması koşuluyla yapılan bağış ve yardımların tamamı (beyan edilen gelir tutarının tamamına kadar olan kısmı) indirim konusu yapılabilecektir.

a- Okul,

b- Sağlık tesisi

c- 100 yatak kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu

d- Çocuk yuvası

e- Yetiştirme yurdu

f- Huzurevi,

g- Bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin  inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı.

h- Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, giyecek, yakacak ve temizlik maddelerinin maliyet bedelinin tamamı

ı- Kültürel mirasımızın korunması, yaşatılması ve geliştirilmesi maksadıyla yapılacak olan bağış ve yardımlarında tamamı beyan edilen gelirden indirilebilecektir.

i- İktisadi isletmeleri hariç Türkiye Kızılay Derneğine makbuz karşılığı yapılan nakdî bağış veya yardımların tamamı,

k- 5706 sayılı İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Hakkında Kanun uyarınca kurulan Ajansa yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamalarının tamamı; ( Geçici 72. madde )

l- Bakanlar Kurulunca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığıyla makbuz mukabili yapılan ayni veya nakdi bağışların tamamı

Diğer Kanunlara Göre Tamamı İndirilecek Bağış ve Yardımlar

a-Umumi hayata müessir afetler dolayısıyla alınacak tedbirlerle yapılacak yardımlara ilişkin 7269 sayılı Kanuna göre oluşturulan fona yapılan nakdi bağışların tümü ile milli yardım komiteleri veya mahalli yardım komitelerine makbuz karşılığı yapılan ayni/nakdi bağışlar

b-YÖK’na göre üniversitelere ve İleri teknoloji Enstitüsüne makbuz karşılığı yapılan nakdi bağışlar ile vakıf üniversitelerine yapılan bağış ve yardımlar

c-Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Teşvik Kanununa göre yapılan bağış ve yardımların tamamı

d-Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumunun Kurulusu Hakkındaki Kanuna göre yapılan nakdi bağışlar

e-Sosyal Hizmetler ve ÇEK Kanununa göre yapılan nakdi bağışlar

f-Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanununa göre yapılan ayni/nakdi bağışlar

g-TSK Güçlendirme Vakfı Kanununa göre yapılan ayni/nakdi bağışlar

h-Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanununa göre yapılan ayni/nakdi bağışlar

ı-İlköğretim ve Eğitim Kanununun 76 ncı maddesine göre ilköğretim kurumlarına yapılan nakdi bağışlar

i- Bakanlar Kurulunca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığıyla makbuz mukabili yapılan ayni veya nakdi bağışlar.

5- SPONSORLUK HARCAMALARI

3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 17.6.1992 tarihli ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının;

-Amatör spor dalları için tamamı,

-Profesyonel spor dalları için % 50’si yıllık beyanname ile bildirilen gelirden indirim konusu yapılabilecektir.

Mükelleflerin adlarının anılması koşuluyla,

1.Resmi spor organizasyonları için yapılan saha, salon veya tesis kira bedelleri,

2.Sporcuların iaşe, seyahat ve ikamet giderleri,

3.Spor malzemesi bedeli,

4.GSGM’nin uygun göreceği spor tesisleri için yapılan ayni ve nakdi harcamalar

5.Sporcuların transfer edilmesini sağlayacak bonservis bedelleri,

6.Spor müsabakaları sonucuna göre sporculara veya spor adamlarına prim mahiyetinde ayni ve nakdi ödemeler gibi harcamalar sponsorluk harcaması olarak değerlendirilecektir.

6- AR-GE İNDİRİMİ

İşletmeleri bünyesinde münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları yapan mükelleflerin, bu kapsamda yapmış oldukları harcamalarının % 100’ ünü aynı yıl kazancını beyan ettikleri gelir vergisi beyannamesinde “Ar-Ge indirimi” adı altında indirim konusu yapabileceklerdir. Giderlerin doğrudan Ar-Ge faaliyetlerine ait olması şarttır.

7- BAĞ- KUR PRİMLERİ

Bağ-kur kanunu kapsamındaki kişilerin hak ve yükümlülükleri 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinde yeniden düzenlenmiştir.

Anılan Kanun’un 88. maddesinde SGK’ya ödenen primlerin gider olarak dikkate alınabileceği hükme bağlanmıştır.

Bu indirimde, %5 veya %10’luk sınır söz konusu değildir. Kar tutarı kadar Bağ-Kur indirimi yapılabilir. Ödendiği döneme ilişkin beyannamede indirilecektir.

8-YURT DIŞI FAALİYETLERDEN DOĞAN ZARARLAR İLE GEÇMİŞ YIL ZARARLARI

Tam mükellefiyette yurt dışı faaliyetlerden doğan zararlar faaliyette bulunulan ülkenin vergi kanunlarına göre beyan edilen vergi matrahlarının, her yıl o ülke mevzuatına göre denetim yetkisi verilen kuruluşlarca rapora bağlanması ve bu raporun aslı ile tercüme edilmiş bir örneğinin Türkiye’deki ilgili vergi dairesine ibrazı halinde mahsup edilebilecektir.

Denetim kuruluşlarınca hazırlanacak raporun ekinde yer alan vergi beyanlarının, bilanço ve kar-zarar cetvellerinin o ülkedeki yetkili mali makamlarca onaylanması zorunludur.

Türkiye’de Gelir Vergisinden istisna edilen kazançlarla ilgili yurt dışı zararlar, yurt içindeki kazanç ve iratlardan mahsup edilemeyecektir.

 Gelirin toplanmasında gelir kaynaklarının bir kısmından doğan zararlar diğer kaynakların kazanç ve iratlarına mahsup edilir.

Ancak, diğer kazanç ve iratlardan doğan zararların mahsubu söz konusu değildir. Aynı nitelikteki diğer kazanç ve iratların kendi içinde mahsubu mümkündür.

Zarar mahsup süresi 5 yıldır. Zarar mahsubuna en eski yıl zararından başlanılır.

Kazanç olmasına rağmen geçmiş yıl zararı mahsup edilmezse, mahsup hakkının kaybolduğu kabul edilir.

9- MATRAH ARTIRIMINDAN YARARLANAN MÜKELLEFLERDE ÖNCEKİ YIL ZARARLARININ MAHSUBU

6111 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin (9) numaralı fıkrasında, “Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların %50’si, 2010 ve izleyenyıl karlarından mahsup edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Bu hükme göre, mükellefler, matrah artırımında bulundukları yıllara ait olup indirim konusu yapılamamış geçmiş yıl zararlarının yarısını, 2010 ve müteakip yıl karlarından mahsup edemeyeceklerdir. Söz konusu zararların diğer yarısı ise, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanununun ilgili maddelerinde yer alan esaslar çerçevesinde mahsup edilmeye devamedilecektir.

YARARLANILAN KAYNAKLAR

1-Gelir Vergisi Kanunu

2-Gelir Vergisi Genel Tebliğleri

3-GİB Beyanname Düzenleme Klavuzları

4- Şefik Çakmak,Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi 2010-ASMM Odası

5-A.Murat Yıldız,GV Beyanı ve KDV’de Özellikli Konular, Sunum,Antalya SMMM Odası-17.02.2012