Kira Sözleşmelerinin Damga Vergisi
KİRA SÖZLEŞMELERİNİN DAMGA VERGİSİ
Erdoğdu Öz
Yeminli Mali Müşavir
İstanbul, 08.12.2011
Güncelleme 1: 07.01.2013
Güncelleme 2: 08.12.2016
I-GİRİŞ
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde,
bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu;
4 üncü maddesinde, bir kâğıdın tabi olacağı verginin tayini için o kâğıdın mahiyetine bakılacağı ve buna göre tabloda yazılı vergisinin bulunacağı, kâğıtların mahiyetinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammun ettiği hüküm ve manaya bakılacağı;
6 ncı maddesinde,
Bir kağıtta biribirinden tamamen ayrı birden fazla akit ve işlem bulunduğu takdirde bunların herbirinden ayrı ayrı vergi alınacağı,
Bir kağıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı ve bir asıldan doğma oldukları takdirde Damga Vergisi, en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınacağı,
Ancak bu akit ve işlemlere asıl işlemin akitlerinden başka bir şahsın eklenen akit ve işlemi de ayrıca vergiye tabi olduğu,
Bir kâğıt üzerinde birden fazla adi kefalet ve garanti taahhüdü bulunması hâlinde, ayrı ayrı olmak üzere bunlardan yalnızca birinden damga vergisi alınacağı,
Pey akçesi, cayma tazminatı, ücret tevkifi, cezai şart gibi bir sözleşmenin müeyyidesi mahiyetinde olan taahhütlerden, başlı başına bir sözleşmeye konu olmadıkça damga vergisi alınmayacağı,
Hüküm altına alınmıştır.
Bu hükümler doğrultusunda kira sözleşmelerinin Damga Vergisi, Kanun,Genel Tebliğ ve Özelgeler dikkate alınarak kısa kısa aşağıda açıklanacaktır.
II-KİRA SÖZLEŞMELERİNDE DAMGA VERGİSİ MATRAHI
a-Sözleşme süresine göre hesaplanan toplam kira tutarıdır.
b-Kira tutarı sözleşmeye net olarak yazılmışsa brüt tutardır.
c-Birden fazla yıl süreli kira sözleşmelerinde artış oranı yüzde olarak belli edilmiş ise bu yüzdeler dikkate alınır. Artış enflasyon oranı, tüketici endeksi vs gibi düzenleme esnasında belli olmayan artışlar dikkate alınmaz.
d-Yabancı para cinsinden düzenlenmiş ise, sözleşmenin düzenlendiği andaki TC Merkez Bankası döviz satış tutarıdır
e-Kendiliğinden uzayan sözleşmelerde ayrı bir kağıt düzenlenmeyip sözleşme hükümlerine göre bir uzama söz konusu olduğundan herhangi damga vergisi hesaplanmasına gerek yoktur.
Ancak, uzatılan kira sözleşmelerinde ise yeni bir kira sözleşmesi ya da süre uzatımına ilişkin şerh ya da mektup söz konusu olduğundan damga vergi hesaplanması gerekecektir.
f-Mevcut kira sözleşme hükümlerine göre imzalanacak yeni protokolle sadece sözleşme miktarında artırım yapılması halinde, her bir nüsha için artan miktar üzerinden damga vergisinin hesaplanması, sözleşmede yer alan tutarın eksilmesi halinde ise damga vergisi hesaplanmaması gerekmektedir.
g-Kira sözleşmesinin tapu kütüğüne şerhi talep edildiğinde, söz konusu kira sözleşmesine ait damga vergisinin ilgili vergi dairesine makbuz karşılığı ödendiğine dair makbuzun tapu idaresine ibrazı durumunda, söz konusu kira sözleşmesine ait damga vergisinin ayrıca aranılmaması gerekmektedir
h-Matraha sözleşmedeki KDV dahil değildir.
III-KİRA SÖZLEŞMESİ NÜSHALARININ DAMGA VERGİSİ
(6728 sayılı kanunun 23 üncü maddesiyle değişen cümle;Yürürlük 09.08.2016) Nispi vergiye tabi olan kira sözleşmelerinden sadece bir nüshası damga vergisine tabidir.
Damga Vergisi Kanunu uygulamasında aynı hüküm ve kuvveti haiz olmak üzere birden fazla düzenlenmiş ve taraf/taraflarınca ayrıca imzalanmış olan kâğıtların her biri nüshadır. Bu kapsamda nüshalar, belli bir hususu ispat ve belli etmek üzere müstakilen ve aynı zamanda farklı mekanlarda ibraz edilebilir mahiyette olan kağıtları ifade etmektedir.
Suretlerde ise imza yoktur. Asıl nüshadan çıkarılan suretlerin geçerliliği, aslının aynı olduğu tasdik edilerek sağlanmaktadır. Resmi dairelere ibraz edilecek suretler ise; aslı 1,00 Türk Lirasından fazla maktu ve nispî vergiye tabi kağıtlardan olmak şartıyla (2016 yılı için) 0,60TL maktu vergiye tabi tutulması gerekir.
Fotokopiler nüsha olmadığı gibi, “aslı gibidir” tasdik edilmemişlerse suret de sayılmazlar.
IV-KİRA SÖZLEŞMESİ DAMGA VERGİSİ ORANI
a-Kira sözleşmelerindeki damga vergisi oranları 2016 yılı için binde 1,89 dır.
b-Kira sözleşmelerinde yıllar itibariyle uygulanan damga vergisi oranları aşağıdadır.
| Yıllar | Kira Sözleşmesi Damga Vergisi Binde |
| 2008 | 1,5 |
| 2009 | 1,5 |
| 2010 | 1,65 |
| 2011 | 1,65 |
| 2012 | 1,65 |
| 2013 | 1,89 |
| 2014 | 1,89 |
| 2015 | 1,89 |
| 2016 | 1,89 |
V-KİRA SÖZLEŞMELERİNDE İSTİSNA
a- İktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin dernek ve vakıflarca yerleşim yeri olarak kiralanması durumunda buna ilişkin olarak düzenlenen kira sözleşmeleri damga vergisinden istisnadır.
b- İktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin gerçek kişilerce mesken olarak kiralanması durumunda buna ilişkin olarak düzenlenen kira sözleşmeleri damga vergisinden istisnadır.
c- Gayrimenkullerin işyeri olarak kiralanması durumunda buna ilişkin olarak düzenlenen kira sözleşmeleri damga vergisine tabidir. Ancak, iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin gelir vergisinden muaf esnaf, gelir vergisinden muaf serbest meslek erbabı ve basit usulde vergilendirilen ticari kazanç sahipleri tarafından işyeri olarak kiralanması durumunda buna ilişkin kira sözleşmeleri damga vergisinden istisnadır.
Söz konusu kağıtların resmi dairelere veya noterlere ibraz edilmesi halinde ibraz tarihi itibarıyla kağıdı ibraz edenler tarafından verginin ödenmesi gerekmektedir.
d-Kira sözleşmesinin istisna kapsamında olması ve üzerine kefalet (adi veya müteselsil) şerhi konulması durumunda ise, söz konusu sözleşmelerin sadece kefalet işlemi üzerinden (2013 yılı)binde 9,48 nispetinde damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
Not:II Sayılı Tablonun IV Ticari ve Medeni Kağıtlar Bölümünün aşağıda yer verilen 31 nci maddesinde yazılı kira mukavelelerindeki kefalet şerhleri ve teminatlar damga vergisine tabi değildir.
31. (Ek: 30/12/2004-5281/8 md.) Dernek ve vakıflarca yerleşim yeri, gerçek kişilerce mesken olarak kullanılmak
üzere kiralanan ve iktisadî işletmelere dahil olmayan taşınmazlara ilişkin kira mukavelenameleri ile bu mukavelenameler
üzerine konulacak kefalet şerhleri ve teminatlar.
e-Finansal Kiralama Sözleşmeleri damga vergisine tabi değildir.
VI-KİRA SÖZLEŞMESİ DAMGA VERGİSİNİN MÜKELLEFİ
a-Damga Vergisinin mükellefi kağıtları imza edenlerdir. Kira sözleşmelerinde iki taraf vardır. Her iki taraf da damga vergisini aynı oranda ayrı ayrı ödeyecektir.
Kira sözleşmelerini imzalamaları nedeniyle mükellef durumunda olan kişiler, aralarında vergilerin paylaşılmasına ilişkin olarak yaptıkları sözleşmeler geçerli değildir. Bir tarafın diğer tarafın vergisini sorumlu sıfatıyla ödemesi yasal düzenlemelere göre uygun değildir.
b-Resmi dairelerle kişiler arasındaki kira sözleşmelerine ait kağıtların Damga Vergisinin mükellefi kişilerdir.
VII-KİRA SÖZLEŞMESİ DAMGA VERGİSİNİN ÖDEME ZAMANI
Maliye Bakanlığı’nca sürekli mükellefiyeti belirlenen mükellefler, kurum ve kuruluşlar tarafından bir ay içinde düzenlenen kira sözleşmelerinin vergisi, ertesi ayın yirmiüçüncü günü akşamına kadar vergi dairesine bir beyanname ile bildirilir ve yirmialtıncı günü akşamına kadar ödenir.
b-İhtiyarilik hakkını kullanarak sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirmeyen mükellefler ise, düzenledikleri veya taraf oldukları kira sözleşmesine ilişkin damga vergilerini kağıdın düzenlendiği tarihi izleyen onbeş gün içinde ilgili vergi dairesine damga vergisi beyannamesi ile bildirecek ve aynı süre içinde ödeyeceklerdir.
VIII- VERGİ VE CEZADA SORUMLULUK
a-Kira sözleşmesine ait Damga Vergisinin ödenmemesinden veya noksan ödenmesinden dolayı alınması lazım gelen vergi ve cezadan, mükelleflere rücu hakkı olmak üzere, kağıtları ibraz edenler sorumludur.
b-Kira sözleşmelerine ait vergi ve cezanın tamamından imza edenler müteselsilen sorumludurlar.
c-Makbuz karşılığı ödemelerle ilgili olarak Maliye Bakanlığı’nca belirlenen mükellefler, kurum ve kuruluşlar kapsamında bulunanlar, taraf oldukları kira sözleşmelerine ait verginin beyan ve ödenmesinden sorumludurlar. Verginin ödenmemesi veya noksan ödenmesi durumunda vergi, ceza ve fer’ileri, vergi için diğer işlem taraflarına rücu hakkı olmak üzere, bu fıkrada belirtilen kişilerden alınır.
IX-RESMİ DAİRELERİN MECBURİYETİ
Resmi dairelerin ilgili memurları kendilerine ibraz edilen kira sözleşmelerinin damga vergisini aramaya ve vergisi hiç ödenmemiş veya noksan ödenmiş olanları bir tutanakla tespit etmeye veya bunları tutanağı düzenlemek üzere, vergi dairesine göndermeye mecburdurlar.
Kaynaklar:
1-Damga Vergisi Kanunu
2-Damga Vergisi Genel Tebliğleri
3-Gelir İdaresi Başkanlığı Özelgeleri