Yeni Türk Ticaret Kanununun Şirketler Hukukuna Getirdiği Yenilikler(Güncel)

Erdoğdu ÖZ

Yeminli Mali Müşavir

İstanbul,08.07.2012

 

YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NUN ŞİRKETLER HUKUKUNA GETİRDİĞİ YENİLİKLER[i]

Ticari İşletme Tanımı:

Kanunda ticari işletme türlerinin sayılması yerine ticari işletme tanımı yapılmıştır. Tanıma göre ticari işletmenin esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan, faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletme olduğu belirtilmiştir(Md.11).

Tacir Kimdir(Gerçek Kişi)?

Bir ticari işletmeyi, kısmen de olsa, kendi adına işleten kişiye tacir denir.

Bir ticari işletmeyi kurup açtığını, sirküler, gazete, radyo, televizyon ve diğer ilan araçlarıyla halka bildirmiş veya işletmesini ticaret siciline tescil ettirerek durumu ilan etmiş olan kimse, fiilen işletmeye başlamamış olsa bile tacir sayılır (Md.12).

Esnaf Kimdir?

İster gezici olsun ister bir dükkânda veya bir sokağın belirli yerlerinde sabit bulunsun, ekonomik faaliyeti sermayesinden fazla bedenî çalışmasına dayanan ve geliri çıkarılacak kararnamede gösterilen sınırı aşmayan ve sanat veya ticaretle uğraşan kişi esnaftır(Md.15).

Tacir Kimdir(Tüzel Kişi) ?

Ticaret şirketleriyle, amacına varmak için ticari bir işletme işleten vakıflar, dernekler ve kendi kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan kurum ve kuruluşlar  da tacir sayılırlar(Md.16).

Tacir Olmanın Hükümleri

Tacir, her türlü borcu için iflasa tabidir; ayrıca kanuna uygun bir ticaret unvanı seçmek, ticari işletmesini ticaret siciline tescil ettirmek ve bu Kanun hükümleri uyarınca gerekli ticari defterleri tutmakla da yükümlüdür.

 Her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerekir(Md.18).

Fatura

Ticari işletmesi bağlamında bir mal satmış, üretmiş, bir iş görmüş veya bir menfaat sağlamış olan tacirden, diğer taraf, kendisine bir fatura verilmesini ve bedeli ödenmiş ise bunun da faturada gösterilmesini isteyebilir.

 Bir fatura alan kişi aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde, faturanın içeriği hakkında bir itirazda bulunmamışsa bu içeriği kabul etmiş sayılır(Md.21).

Ticaret Unvanı:

İşletmenin ticaret unvanı, ticari işletmenin görülebilecek bir yerine okunaklı bir şekilde yazılacaktır(Md.39/1).

Tacirin işletmesiyle ilgili olarak düzenlediği ticari mektuplarda ve ticari defterlere yapılan kayıtların dayandığı belgelerde tacirin sicil numarası, ticaret unvanı, işletmesinin merkezi ile tacir internet sitesi oluşturma yükümlülüğüne tabi ise tescil edilen internet sitesinin adresi de gösterilir.  Tüm bu bilgiler şirketin internet sitesinde de yayımlanır. Bu sitede ayrıca, anonim şirketlerde yönetim kurulu başkan ve üyelerinin adları ve soyadları ile taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarı, limited şirketlerde müdürlerin adları ve soyadları ile taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarı, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde yöneticilerin adları ve soyadları ile taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarı yayımlanır (Md.39/2).

Md.39/2 1.1.2014 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Bu hükme uymayanlar iki bin TL idari para cezasıyla cezalandırılır(Md.51).

Ticari Defterler:

Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari işlemleriyle ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve alacak ilişkilerini ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, bu Kanuna göre açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorundadır.

 

Tacir, işletmesiyle ilgili olarak gönderilmiş bulunan her türlü belgenin, fotokopi, karbonlu kopya, mikro fiş, bilgisayar kaydı veya benzer şekildeki bir kopyasını, yazılı, görsel veya elektronik ortamda saklamakla yükümlüdür. Bu hükme uymayanlar dört bin TL idari para cezasıyla cezalandırılır (Mad :562-1b)

Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri ile Pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri gibi defterlerin onayları, kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce noter tarafından yapılır.

Bu defterlerin izleyen faaliyet dönemlerindeki açılış onayları, defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın sonuna kadar notere yaptırılır.

Pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen faaliyet dönemlerinde de açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir.

Yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanış onayı, izleyen faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna kadar notere yaptırılır.

Ticari defterlerin elektronik ortamda tutulması hâlinde bu defterlerin açılışlarında ve yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanışında noter onayı aranmaz. Fiziki ortamda veya elektronik ortamda tutulan ticari defterlerin nasıl tutulacağı, defterlere kayıt zamanı, onay yenileme ile açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken çıkarılan tebliğle belirlenir.

Bu hükme uymayanlar dört bin TL idari para cezasıyla cezalandırılır (Mad :562-1c)

Bu Kanuna tabi gerçek ve tüzel kişiler, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun defter tutma ve kayıt zamanıyla ilgili hükümlerine uymak zorundadır(Md.64).

Yıl Sonu Finansal Tablolar

Yıl sonu finansal tablolar; Türkiye Muhasebe Standartlarına uyularak düzenlenmelidir (Md.Md.69).

Belgelerin saklanması, saklama süresi

Her tacir; ticari defterlerini, envanterleri, açılış bilançolarını, ara bilançolarını, finansal tablolarını, yıllık faaliyet raporlarını, topluluk finansal tablolarını ve yıllık faaliyet raporlarını ve bu belgelerin anlaşılabilirliğini kolaylaştıracak çalışma talimatları ile diğer organizasyon belgelerini, alınan ticari mektupları, gönderilen ticari mektupların suretlerini, muhasebe kayıtlarına dayanak belgeleri(fatura, gider pusulası, makbuz vs.) sınıflandırılmış bir şekilde saklamakla yükümlüdür.

Açılış ve ara bilançoları, finansal tablolar ve topluluk finansal tabloları hariç olmak üzere, birinci fıkrada sayılan belgeler, Türkiye Muhasebe Standartlarına da uygun olmak kaydıyla, görüntü veya veri taşıyıcılarda saklanabilirler.

Bu belgeler on yıl süreyle saklanır. Sürenin başlangıcı ilgili takvim yılını takip ede yılın başıdır(Md.82).

Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun Yetkisi

Gerçek ve tüzel kişiler münferit ve konsolide finansal tablolarını düzenlerken, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan, Türkiye Muhasebe Standartlarına, kavramsal çerçevede yer alan muhasebe ilkelerine ve bunların ayrılmaz parçası olan yorumlara uymak ve bunları uygulamak zorundadır Md.88).

Bu hükme uymayanlar dört bin TL idari para cezasıyla cezalandırılır (Mad :562-2)

Şahıs ve Sermaye Şirketi Ayrımı:

Şahıs ve sermaye şirketleri ayrımı yapılarak, kollektif  ile komandit şirketler şahıs; anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ise sermaye şirketi olarak kabul edilmiştir(Md.124).

Ticaret Şirketlerine Konulabilecek Sermaye Unsurları

Ticaret şirketlerine sermaye olarak;

a-Para, alacak, kıymetli evrak ve sermaye şirketlerine ait paylar,

b-Fikrî mülkiyet hakları,

c-Taşınırlar ve her çeşit taşınmaz,

d-Taşınır ve taşınmazların faydalanma ve kullanma hakları,

e-Kişisel emek,

f-Ticari itibar,

g-Ticari işletmeler,

h-Haklı olarak kullanılan devredilebilir elektronik ortamlar, alanlar, adlar ve işaretler gibi değerler,

ı-Maden ruhsatnameleri ve bunun gibi ekonomik değeri olan diğer haklar,

k-Devrolunabilen ve nakden değerlendirilebilen her türlü değer, konabilir (Md.127).

Ayni Sermaye:

Taşınmazların aynî sermaye olarak kabul edilmeleri için taahhütte bulunan kişinin taahhüdünü  ilgili tapuya şerh olarak kaydettirmesi ve taşınırların ise güvenilir bir kişiye tevdi edilmesi gerekmektedir(Md.128).

Ayni Sermayenin Değerlemesi

Sermaye olarak konulan ayınlara, bilirkişi tarafından biçilecek değerler, ilgililerce kabul edilmiş sayılır.

Şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa, sermaye olarak konan ayınların mülkiyeti şirkete ait ve haklar şirkete devredilmiş olur(Md.131).

Birleşme:

Bir şirketin diğerini devralması (devralma şeklinde birleşme) veya yeni bir şirket içinde bir araya gelmeleri (yeni kuruluş şeklinde birleşme yoluyla birleşebilirler.

Birleşme, devrolunan şirketin malvarlığı karşılığında, bir değişim oranına göre devralan şirketin paylarının, devrolunan şirketin ortaklarınca kendiliğinden iktisap edilmesiyle gerçekleşir.

Birleşmeyle, devralan şirket devrolunan şirketin malvarlığını bir bütün hâlinde devralır. Birleşmeyle devrolunan şirket sona erer ve ticaret sicilinden silinir.

a-Sermaye şirketlerinin sermaye şirketleriyle, kooperatiflerle ve devralan şirket olmaları şartıyla, kollektif ve komandit şirketlerle;

b-Şahıs şirketlerinin şahıs şirketleriyle, devrolunan şirket olmaları şartıyla sermaye şirketleriyle ve devrolunan şirket olmaları şartıyla kooperatiflerle;

c-Kooperatiflerin kooperatiflerle, sermaye şirketleriyle ve devralan şirket olmaları şartıyla şahıs şirketleriyle birleşmelerine olanak sağlanmaktadır.

Birleşmenin gerçekleşebilmesi için şirket yönetim organlarınca birleşme sözleşmesi ve birleşme raporunun  hazırlanır(Md.136,137,145,147,148).

Birleşmenin Geçerlilik Kazanma Anı:

Birleşmenin geçerlilik kazanması için birleşme ticaret siciline tescil ile geçerlilik kazanmaktadır(Md.152).

Birleşme Sonrası Alacaklıların Hakları:

Alacaklıların hakları birleşmenin geçerlilik kazanmasından itibaren üç ay içinde başvurulması halinde devralan şirket tarafından teminat altına alınacaktır(Md.157).

Bölünme:

Bir şirket tam ve kısmi bölünebilir.

a-Tam bölünmede bölünen şirketin malvarlığının tümü bölünür ve mevcut veya yeni kurulacak en az iki şirkete geçer. Bölünen şirket, ortadan kalkar. Bölünen şirketin ortakları devralan şirketin ortakları olurlar.

b-Kısmî bölünme ise iki şekilde olur: (1) Kısmî bölünme, (2) Yavru Şirket Kurma.

Kısmî bölünmede bölünen şirketin malvarlığının tamamı değil, bir veya bir kaç kısmı bölünmeye tâbi tutulur. Bu bölümler şirketten ayrılır ve mevcut veya yeni kurulacak başka bir şirkete veya ortaklara devredilir. Bölünen şirketin ortakları, devralan şirkette (veya şirketlerde) ortak olurlar. Bölünen şirket ortadan kalkmaz, elinde kalan malvarlığı ile faaliyetine devam eder ve bu şirketin ortakları da bölünen şirkette ortak olmaya devam ederler.

Kısmî bölünmenin diğer şekli yavru şirket kurmaktır. Bu türde, bölünen şirket bölünen malvarlığı parçasını başka şirkete aynî sermaye olarak koyar; yani geçiş, küllî halefiyet yolu ile gerçekleşmez. Bölünme işleminin gerçekleşmesi için şirketlerin yönetim organları bölünme sözleşmesi veya bölünme planı ve bölünme raporu hazırlamakla mükellef kılınmışlardır(Md.159).

Nev’i (Tür) Değişikliği:

Şirketlere nev’i değiştirme serbestîsi tanınmıştır. Düzenleme ile:

a) Bir sermaye şirketinin başka türde bir sermaye şirketine veya bir kooperatife;

b) Bir kollektif şirketin bir sermaye şirketine veya bir kooperatife veya bir komandit şirkete;

c) Bir komandit şirketin bir sermaye şirketine veya bir kooperatife veya bir kollektif şirkete;

d) Bir kooperatifin bir sermaye şirketine dönüşmesi mümkündür.

Nev’i değişikliğinin gerçekleşmesi için yönetim organının bir nev’i değiştirme planı ve nev’i değiştirme hakkında bir rapor hazırlaması gerekmektedir(Md.181).

Ticari işletme ile ilgili birleşme ve tür değiştirme

a-Bir ticari işletme, bir ticaret şirketiyle, onun tarafından devralınmak suretiyle birleşebilir

b-Bir ticari işletmenin bir ticaret şirketine dönüşebilir.  

c-Bir ticaret şirketinin bir ticari işletmeye dönüştürülebilmesi için, söz konusu ticaret şirketinin paylarının tümü, ticari işletmeyi işletecek kişi veya kişiler tarafından devralınmalı ve ticari işletme bu kişi veya kişiler adına ticaret siciline tescil ve ilan edilmelidir. Bu hâlde, ticari işletmeye dönüştürülen ticaret şirketi, bir kollektif veya komandit şirket ise mezkûr ticaret şirketinin borçlarından, ticari işletmeyi işletecek kişi ve kişiler ile ticaret şirketinin eski ortakları da zamanaşımı süresince sıfatlarına göre müteselsilen sorumlu olurlar(Md.194).

Şirketler Topluluğu:

(1)a- Bir ticaret şirketi, diğer bir ticaret şirketinin, doğrudan veya dolaylı olarak;

-Oy haklarının çoğunluğuna sahipse veya

-Şirket sözleşmesi uyarınca, yönetim organında karar alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda üyenin seçimini sağlayabilmek hakkını haizse veya

-Kendi oy hakları yanında, bir sözleşmeye dayanarak, tek başına veya diğer pay sahipleri ya da ortaklarla birlikte, oy haklarının çoğunluğunu oluşturuyorsa,

b-Bir ticaret şirketi, diğer bir ticaret şirketini, bir sözleşme gereğince veya başka bir yolla hâkimiyeti altında tutabiliyorsa,

birinci şirket hâkim, diğeri bağlı şirkettir. Bu şirketlerden en az birinin merkezi Türkiye’de ise, bu Kanundaki şirketler topluluğuna ilişkin hükümler uygulanır.

(2) Birinci fıkrada öngörülen hâller dışında, bir ticaret şirketinin başka bir ticaret şirketinin paylarının çoğunluğuna veya onu yönetebilecek kararları alabilecek miktarda paylarına sahip bulunması, birinci şirketin hâkimiyetinin varlığına karinedir.

(3) Bir hâkim şirketin, bir veya birkaç bağlı şirket aracılığıyla bir diğer şirkete hâkim olması, dolaylı hâkimiyettir.

(4) Hâkim şirkete doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunan şirketler, onunla birlikte şirketler topluluğunu oluşturur. Hâkim şirketler ana, bağlı şirketler yavru şirket konumundadır.

(5) Şirketler topluluğunun hâkiminin, merkezi veya yerleşim yeri yurt içinde veya dışında bulunan, bir teşebbüs olması hâlinde de, şirketler topluluğuna ilişkin hükümler uygulanır. Hâkim teşebbüs tacir sayılır (Md.195).

Anonim Şirketlerde Sermaye ve Kayıtlı Sermaye Sistemi:

Anonim şirketlerde esas sermaye en az ellibin Türk Lirası olarak kabul edilmiştir. Halka açık anonim şirketler gibi kapalı anonim şirketler de Kayıtlı Sermaye Sistemi’ni kabul edebileceklerdir. Bu şirketlerin başlangıç sermayesi en az yüzbin Türk Lirası olmak zorundadır(Md.332).

Kuruluşu ve Esas Sözleşme Değişikliği Bakanlık İznine Tabi Şirketler:

Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanacak tebliğle, faaliyet alanları belirlenip, ilan edilecek anonim şirketler Gümrük ve Ticaret Bakanlığının izni ile kurulur. Bu şirketlerin esas sözleşme değişiklikleri de aynı Bakanlığın iznine bağlıdır(Md.333).

Anonim Şirkete Ait Kuruluş Belgeleri:

Kanunda anonim şirketin kuruluş belgelerinin 1)Esas Sözleşme 2)Kurucular Beyanı 3) Değerleme Raporları 4) Kuruluşla İlgili Diğer Sözleşmeler 5) İşlem Denetçisi Raporu 6) Kuruluş Belgeleri olduğu ve bu belgelerin şirketler tarafından beş yıl süre saklanacağı belirlenmiştir (Md.336).

Anonim Şirkette Ortak Sayısı:

Anonim şirket kuruluşu için pay sahibi olan bir veya daha fazla kurucunun varlığı şarttır. Tek ortaklı anonim şirket kurulabilir. Ortak sayısının sonradan teke düşmesi halinde durumun yedi gün içinde yönetim kuruluna bildirilmesi ve yönetim kurulunun da yedi gün içinde yeni durumu ticaret sicili müdürlüğünde tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan ettirmesi gerekmektedir. Ayrıca anonim şirketin tek pay sahibi olacak şekilde kendi payını iktisap edemez (Md.338).

Anonim Şirkete Ayni Sermaye Olarak Konulabilecek Malvarlığı:

Anonim şirkete sermaye olarak üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz ve tedbir bulunmayan; nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen fikrî mülkiyet hakları ve sanal ortamların da konulabileceği belirlenmiştir. Hizmet edimlerinin, kişisel emeğin, ticari itibarın ve vadesi gelmemiş alacakların sermaye olarak konulması mümkün değildir(Md.342).

Ayni Sermayeye Değer Biçme

Konulan ayni sermaye ile kuruluş sırasında devralınacak işletmelere ve ayınlara,   şirket  merkezinin  bulunacağı   yerdeki   asliye   ticaret   mahkemesince  atanan bilirkişilerce değer biçilir(Md.343)

Sermayenin Ödenmesi:

Anonim şirketin sermayesinin % 25′inin tescilden önce kalanının ise tescilden sonra yirmi dört ay içinde ödenmesi gerekmektedir(Md.344).

Nakdi Sermayenin Banka Hesabına Yatırılması:

Nakdi sermayenin şirket adına açılan bir banka hesabına yatırılması gerekmektedir.

Sermayenin ödendiği ve taahhüt edilen sermaye tutarını belirten bir banka mektubunun ticaret sicili müdürlüğüne teslim edilmesi gerekmektedir(Md.345).

Pay Sahiplerinin Şirkete Borçlanma Yasağı

Pay sahipleri, sermaye taahhüdünden doğan vadesi gelmiş borçlarını ifa etmedikçe ve şirketin serbest yedek akçelerle birlikte kârı geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde olmadıkça şirkete borçlanamaz (Md.358).

Bu hükme uyulmaması halinde pay sahiplerine borç verenlere üç yüz günden az olmamak üzere adli para cezası verilir (Mad 562-5(b))

Anonim Şirket Yönetim Kurulu:

Anonim şirketin, esas sözleşmeyle atanmış veya genel kurul tarafından seçilmiş, bir veya daha fazla kişiden oluşan bir yönetim kurulu bulunur.

Bir tüzel kişi yönetim kuruluna üye seçildiği takdirde, tüzel kişiyle birlikte, tüzel kişi adına, tüzel kişi tarafından  belirlenen, sadece bir gerçek  kişi de tescil ve ilan olunur;  ayrıca, tescil ve ilanın yapılmış olduğu, şirketin internet sitesinde hemen açıklanır. Tüzel kişi adına sadece, bu tescil edilmiş kişi toplantılara katılıp oy kullanabilir (Md.359).

Anonim Şirketlerde Temsil Yetkisi

Esas sözleşmede aksi öngörülmemiş veya yönetim kurulu tek kişiden oluşmuyorsa temsil yetkisi çift imza ile kullanılmak üzere yönetim kuruluna aittir.

Yönetim kurulu, temsil yetkisini bir veya daha fazla murahhas üyeye veya müdür olarak üçüncü kişilere devredebilir. En az bir yönetim kurulu üyesinin temsil yetkisini haiz olması şarttır(Md.370).

Yönetim Kurulunun Devredilemez ve Vazgeçilemez Görev ve Yetkileri:

Yönetim kurulunun hangi görev ve yetkilerini devredemeyeceği ve hangilerinden vazgeçemeyeceği Kanunda maddeler halinde sayılmıştır(Md.375).

 (1) Yönetim kurulunun devredilemez ve vazgeçilemez görev ve yetkileri şunlardır:

a) Şirketin üst düzeyde yönetimi ve bunlarla ilgili talimatların verilmesi.

b) Şirket yönetim teşkilatının belirlenmesi.

c) Muhasebe, finans denetimi ve şirketin yönetiminin gerektirdiği ölçüde, finansal planlama için gerekli düzenin kurulması.

d) Müdürlerin ve aynı işleve sahip kişiler ile imza yetkisini haiz bulunanların atanmaları ve görevden alınmaları.

e) Yönetimle görevli kişilerin, özellikle kanunlara, esas sözleşmeye, iç yönergelere ve yönetim kurulunun yazılı talimatlarına uygun hareket edip etmediklerinin üst gözetimi.

f) Pay, yönetim kurulu karar ve genel kurul toplantı ve müzakere defterlerinin tutulması, yıllık faaliyet raporunun ve kurumsal yönetim açıklamasının düzenlenmesi ve genel kurula sunulması, genel kurul toplantılarının hazırlanması ve genel kurul kararlarının yürütülmesi.

g) Borca batıklık durumunun varlığında mahkemeye bildirimde bulunulması.

Sermayenin Kaybı, Borca Batık Olma Durumu

Son yıllık bilançodan, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının yarısının zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşılırsa, yönetim kurulu, genel kurulu hemen toplantıya çağırır ve bu genel kurula uygun gördüğü iyileştirici önlemleri sunar.

Son yıllık bilançoya göre, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının üçte ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşıldığı takdirde, derhâl toplantıya çağrılan genel kurul, sermayenin üçte biri ile yetinme veya sermayenin tamamlanmasına karar vermediği takdirde şirket kendiliğinden sona erer.

Şirketin borca batık durumda bulunduğu şüphesini uyandıran işaretler varsa, yönetim kurulu, aktiflerin hem işletmenin devamlılığı esasına göre hem de muhtemel satış fiyatları üzerinden bir ara bilanço çıkartır. Bu bilançodan aktiflerin, şirket alacaklılarının alacaklarını karşılamaya yetmediğinin anlaşılması hâlinde, yönetim kurulu, bu durumu şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesine bildirir ve şirketin iflasını ister. Meğer ki, iflas kararının verilmesinden önce, şirketin açığını karşılayacak ve borca batık durumunu ortadan kaldıracak tutardaki şirket borçlarının alacaklıları, alacaklarının sırasının diğer tüm alacaklıların sırasından sonraki sıraya konulmasını yazılı olarak kabul etmiş ve bu beyanın veya sözleşmenin yerindeliği, gerçekliği ve geçerliliği, yönetim kurulu tarafından iflas isteminin bildirileceği mahkemece atanan bilirkişilerce doğrulanmış olsun. Aksi hâlde mahkemeye bilirkişi incelemesi için yapılmış başvuru, iflas bildirimi olarak kabul olunur(Md.376).

İflasın Ertelenmesi

Yönetim kurulu veya herhangi bir alacaklı yeni nakit sermaye konulması dâhil nesnel ve gerçek kaynakları ve önlemleri gösteren bir iyileştirme projesini mahkemeye sunarak iflasın ertelenmesini isteyebilir. Bu hâlde İcra ve İflas Kanununun 179 ilâ 179/b maddeleri uygulanır(Md.377).

Şirketin Kendi Paylarını İktisap  Kabul Etmesi

Bir şirket kendi paylarını, esas veya çıkarılmış sermayesinin onda birini aşan veya bir işlem sonunda aşacak olan miktarda, ivazlı olarak iktisap kabul edemez.

Payların birinci fıkra hükmüne göre iktisap olarak kabul edilebilmesi için, genel kurulun yönetim kurulunu yetkilendirmesi şarttır. En çok beş yıl için geçerli olacak bu yetkide, iktisap olarak kabul edilecek payların itibarî değer sayıları belirtilerek toplam itibarî değerleriyle  söz konusu edilecek paylara ödenebilecek bedelin alt ve üst sınırı gösterilir. Her izin talebinde yönetim kurulu kanuni şartların gerçekleştiğini belirtir.

İktisap edilecek payların bedelleri düşüldükten sonra, kalan şirket net aktifi, en az esas veya çıkarılmış sermaye ile kanun ve esas sözleşme uyarınca dağıtılmasına izin verilmeyen yedek akçelerin toplamı kadar olmalıdır(Md.379).

Yönetim Kurulu Üyelerinin Şirketle İşlem Yapma, Şirkete Borçlanma Yasağı

Yönetim kurulu üyesi, genel kuruldan izin almadan, şirketle kendisi veya başkası adına herhangi bir işlem yapamaz; aksi hâlde, şirket yapılan işlemin batıl olduğunu ileri sürebilir. Diğer taraf böyle bir iddiada bulunamaz.

Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan alt ve üst soyundan birinin  ya da eşinin yahut üçüncü derece dâhil üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımlarından biri şirkete nakit borçlanamaz(Md.395).

Bu hükme uymayanlar üçyüz günden az olmamak kaydı ile adli para cezası ile cezalandırılır  (Mad 562-5(c) )

Denetim:

Denetime tabi olan anonim şirketlerin ve şirketler topluluğunun(Denetime tabi olacak şirketler Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenir)  finansal tabloları denetçi tarafından, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yayımlanan uluslararası denetim standartlarıyla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenir.

Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu içinde yer alan finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolar ile tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da denetim kapsamı içindedir.

Denetime tabi olanlar, hazırlanmış olan finansal tablolarının denetimden geçip geçmediğini, denetimden geçmiş ise denetçi görüşünü ilgili finansal tablonun başlığında açıkça belirtmek zorundadır. Bu hüküm, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu için de uygulanır. Denetime tabi olduğu hâlde, denetlettirilmemiş finansal tablolar ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu, düzenlenmemiş hükmündedir(Md.397).

Denetçi, bağımsız denetim yapmak üzere, 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre ruhsat almış yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir unvanını taşıyan ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yetkilendirilen kişiler ve/veya ortakları bu kişilerden oluşan sermaye şirketi olabilir(Md.400).

Denetim raporu

Denetçi, yapılan denetimin türü, kapsamı, niteliği ve sonuçları hakkında, gereken açıklıkta, anlaşılır, basit bir dille yazılmış ve geçmiş yılla karşılaştırmalı olarak hazırlanmış, finansal tabloları konu alan bir rapor düzenler.

Bundan başka ayrı bir rapor hâlinde, yönetim kurulunun, şirketin veya topluluğun durumu hakkındaki yıllık faaliyet raporunda yer alan irdelemeleri, denetçi tarafından, finansal tablolar ile tutarlılığı ve gerçeğe uygunluğu açısından değerlendirilir.

Denetçi, değerlendirme yaparken şirketin, denetliyorsa ana şirket ile topluluğun finansal tablolarını esas alır. Raporda öncelikle, şirketin ve topluluğun finansal durumuna dair yönetim kurulunun değerlendirmesi hakkında görüş açıklanır. Bu görüşte, özellikle şirketin ve ana şirketin finansal tablolarının denetimi bağlamında, şirketin ve topluluğun varlığını sürdürebilmesine ve gelecekteki gelişmesine ilişkin analiz yanında, şirket yönetim kurulunun raporu ile topluluk yıllık faaliyet raporu bu belgelerin verdiği olanak ölçüsünde şirketin finansal durumu irdelenir(Md.402).

Görüş yazıları

(1) Denetçi, denetimin sonucunu görüş yazısında açıklar. Denetçi, olumlu görüş verdiği takdirde yazısında, şirketin veya topluluğun finansal tablolarının doğru olduğunu, malvarlığı ile finansal duruma ve kârlılığa ilişkin resmin gerçeğe uygun bulunduğunu ve tabloların bunu dürüst bir şekilde yansıttığını belirtir.

Görüş yazısında, yönetim kurulunun finansal tablolara ilişkin konular bakımından sorumluluğunu gerektirecek bir sebebin mevcut olmadığına, varsa buna işaret edilir.

Çekinceleri varsa denetçi, olumlu görüş yazısını sınırlandırabilir veya olumsuz görüş verebilir.

Olumsuz görüş yazılan hâllerde yönetim kurulu, görüş yazısının kendisine teslimi tarihinden itibaren dört iş günü içinde, genel kurulu toplantıya çağırır ve genel kurul yeni bir yönetim kurulu seçer. Esas sözleşmede aksi öngörülmemişse, eski yönetim kurulu üyeleri yeniden seçilebilir. Yeni yönetim kurulu altı ay içinde, kanuna, esas sözleşmeye ve standartlara uygun finansal tablolar hazırlatır ve bunları denetleme raporu ile birlikte genel kurula sunar. Sınırlı olumlu görüş verilen hâllerde genel kurul, gerekli önlemleri ve düzeltmeleri de karara bağlar(Md.403).

Limited Şirket Tanımı:

 Limited şirket, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulur; esas sermayesi belirli olup, bu sermaye esas sermaye paylarının toplamından oluşur(Md.573).

Limited Şirket Ortak Sayısı :

Ortakların sayısı elliyi aşamaz.

Ortak sayısı bire düşerse durum,  bu sonucu doğuran işlem tarihinden itibaren yedi gün içinde müdürlere yazıyla bildirilir. Müdürler, bildirimin alınması tarihinden başlayarak  yedinci günün sonuna kadar, şirketin tek ortaklı olduğunu, bu ortağın adını, yerleşim yerini ve vatandaşlığını tescil ve ilan ettirirler, aksi hâlde doğacak zarardan sorumlu olurlar. Aynı yükümlülük, şirketin bir ortakla kurulduğu hâllerde de geçerlidir.

Şirket, tek ortağının kendisinin olacağı bir şirkete dönüşeceği sonucunu doğuracak şekilde esas sermaye payını iktisap edemez(Md.574).

Limited Şirkete Ayni Sermaye Olarak Konulabilecek Malvarlığı:

Limited şirkete sermaye olarak üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz ve tedbir bulunmayan; nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen fikrî mülkiyet hakları ve sanal ortamların da konulabileceği belirlenmiştir. Hizmet edimlerinin, kişisel emeğin, ticari itibarın ve vadesi gelmemiş alacakların sermaye olarak konulması mümkün değildir(Md.578).

Limited Şirket Asgari Sermayesi:

Limited Şirketin asgari esas sermayesi on bin TL olarak belirlenmiştir(Md.580).

Limited Şirket Hisselerinin Devirlerinin Tescili:

Limited şirketin pay devrinin yazılı şekilde yapılması, tarafların imzalarının noterde onaylanması ve pay devrinin ticaret siciline tescil edilerek, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayımlanması gerekmektedir(Md.598).

Şirketin kendi esas sermaye paylarını iktisabı

Şirket kendi esas sermaye paylarını, sadece, bunları alabilmek için gerekli tutarda serbestçe kullanabileceği özkaynaklara sahipse ve alacağı payların itibarî değerlerinin toplamı esas sermayenin yüzde onunu aşmıyorsa iktisap edebilir(Md.612).

Limited Şirkette Denetçi:

Anonim şirketle ilgili denetime ilişkin hükümlerin limited şirket için de geçerli olacaktır (Md.635).

Uygulanacak hükümler

Aşağıda belirtilen anonim şirketlere ilişkin hükümler limited şirketlere de uygulanır.

a) Belgelerin ve beyanların kanuna aykırılığı, sermaye hakkında yanlış beyanlar ve ödeme yetersizliğinin bilinmesi, değer biçilmesinde yolsuzluğa dair,  kurucuların, yönetim kurulu üyelerinin, yöneticilerin ve tasfiye memurlarının sorumluluğu, denetçilerin sorumluluğu.

b) Feshe ilişkin 3madde, şirkete karşı borçlanma yasağına ilişkin  madde, müdürlerin yakınlarının şirkete borçlanmasına ilişkin maddenin ikinci fıkrasının birinci ve ikinci cümlesi hükümleri, kâr payı avansına ilişkin maddenin üçüncü fıkrası(Md.644).

Ölçeklerine göre işletmeler :

Küçük ve orta büyüklükteki işletmeleri tanımlayan ölçütler, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun görüşleri alınarak, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından yönetmelikle düzenlenir. Yönetmelik, Resmî Gazetede yayımlanır. Bu ölçütler bu Kanunun ilgili tüm hükümlerine uygulanır(Md.1522)

Ölçeklerine göre sermaye şirketleri

Küçük ve orta ölçekli işletme ölçütleri, sermaye şirketleri için de geçerlidir. Bu ölçütlerin üzerindeki sermaye şirketleri ise büyük sermaye şirketi sayılır.

Küçük ve orta ölçekli olsalar dahi, aşağıdaki şirketler büyük sermaye şirketi sayılırlar:

Esas faaliyet konularından biri, varlıkları güvenilir kişi sıfatıyla geniş bir kitle adına muhafaza etmek olan bankalar, yatırım bankaları, sigorta şirketleri, emeklilik şirketleri ve benzerleri.

Belirlenen büyüklük ölçütleri, bilanço günü itibarıyla, birbirini izleyen iki faaliyet döneminde aşılmışsa veya bu ölçütlerin altında kalınmışsa şirketin büyüklük yönünden konumu değişir(Md.1523).

İnternet Sitesi Açma Mecburiyeti:

Denetime tabi olan sermaye şirketleri, kuruluşlarının ticaret siciline tescili tarihinden itibaren üç ay içinde bir internet sitesi açmak ve bu sitenin belirli bir bölümünü şirketçe kanunen yapılması gereken ilanların yayımlanmasına özgülemek zorundadır. İnternet sitesinde yayımlanacak içerikler, bu Kanunda belli bir süre belirtilmiş ise bu süre içinde, belirtilmemiş ise  içeriğin dayandığı işlemin veya olgunun gerçekleştiği tarihten, tescil veya ilana bağlandığı durumlarda ise tescil veya ilanın yapıldığı tarihten itibaren en geç beş gün içinde, şirketin kuruluşundan internet sitesi açılıncaya kadar geçen sürede yayımlanması gereken içerikler de bu sitenin açıldığı tarihte siteye konulur.

İnternet sitesiyle ilgili olarak bu Kanunun ilgili maddelerinde ve bu maddede öngörülen düzenlemeler denetime tabi olmayan sermaye şirketleri hakkında uygulanmaz(Md.1524).

1524 üncü maddede öngörülen internet sitesini oluşturmayan şirketlerin yönetim organı üyeleri, yüz günden üç yüz güne kadar adli para cezasıyla ve aynı madde uyarınca internet sitesine konulması gereken içeriği usulüne uygun bir şekilde koymayan bu fıkrada sayılan failler yüz güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır(Mad 562-12 ).

Elektronik Ortamda Genel Kurul, Yönetim ve Müdürler Kurulu Toplantısı:

Şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmede düzenlenmiş olması şartıyla, sermaye şirketlerinde yönetim kurulu ve müdürler kurulu tamamen elektronik ortamda yapılabileceği gibi, bazı üyelerin fiziken mevcut bulundukları bir toplantıya bir kısım üyelerin  elektronik ortamda  katılması  yoluyla  da  icra edilebilir. Bu hâllerde Kanunda veya şirket sözleşmesinde ve esas sözleşmede öngörülen toplantı ile karar nisaplarına ilişkin hükümler aynen uygulanır.

Anonim şirketlerde genel kurullara elektronik ortamda katılma, öneride bulunma, görüş açıklama ve oy verme, fizikî katılmanın ve oy vermenin bütün hukuki sonuçlarını doğurur. Bu hükmün uygulanması esasları Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan yönetmelikle düzenlenir. Yönetmelikte, genel kurula elektronik ortamda katılmaya ve oy vermeye ilişkin esas sözleşme hükmünün örneği yer alır. Anonim şirketler yönetmelikten aynen aktarılacak olan bu hükümde değişiklik yapamazlar. Yönetmelik ayrıca oyun gerçek sahibi veya temsilcisi tarafından kullanılmasını sağlayan kurallar ile 407 nci maddenin üçüncü fıkrasında öngörülen Bakanlık temsilcilerinin bu hususa ilişkin yetkilerini içerir. Bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile birlikte genel kurullara elektronik ortamda katılma ve oy kullanma sisteminin uygulanması pay senetleri borsaya kote edilmiş şirketlerde zorunlu hâle gelir(Md.1527).

Maddelerin Yürürlük Tarihleri:

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Türkiye Muhasebe Standartları ve bu standartlarla ile ilgili maddeler 01.01.2013 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Anonim şirketlerin denetlenmesine ilişkin hükümler 01.01.2013 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Anonim ve limited şirketlerin Kanunun yayımı tarihinden (14.02.2011)itibaren üç yıl içinde (14.02.2014 tarihine kadar)sermayelerini kendi şirket türleri için öngörülen tutara yükseltmeleri gerekmektedir.

Anonim ve limited şirketlerin kuruluşuna ilişkin hükümler Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren (01.07.2012) uygulanmaya başlayacaktır.Anonim ve limited şirketlerin esas sözleşmelerini Kanunun yürürlük tarihinden (01.07.2012) itibaren on iki ay içinde (01.07.2013 tarihine kadar) Kanunla uyumlu hale getirmeleri gerekmektedir.

Anonim şirketin tek pay sahibi ve limited şirketin tek ortağı, şirketin tek pay sahibi veya ortağı olduğunu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihinden (01.07.2012) itibaren on beş gün içinde (16.07.2012 tarihine kadar) anonim şirket yönetim kuruluna veya limited şirket müdürlerine noter kanalıyla bildirmeleri gerekmektedir. Bildirimi kabul eden organ da mevcut durumu yedi gün içinde ticaret sicili müdürlüğünde tescil ve TürkiyeTicaret Sicili Gazetesi’nde ilan ettirmekle yükümlüdürler.

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce(01.07.2012)anonim şirket yönetim kurulu üyeleri ile limited şirket müdürleri sürelerinin sonuna kadar görevde kalabileceklerdir.

---